کاهش 40 درصدی درآمد صدا و سیما

اعتماد: اگر حال و حوصله يي براي ديدن برنامه هاي تلويزيون داري ، پيچ تلويزيون را مي چرخاني (دکمه power را فشار مي دهي)، شبکه يک، دو، سه و... . پيام هاي بازرگاني باز هم مثل اجل معلق وسط سريالي که دوست داري ظاهر مي شوند. اما ديگر مثل سابق لازم نيست پنج دقيقه منتظر تمام شدن اين آگهي ها شوي. به 30 ثانيه هم نمي کشد که دوباره سريال از سر گرفته مي شود.

شايد شماي بيننده هنوز حال و هواي تماشاي تلويزيون را داشته باشي اما مديرعامل آن شرکتي که مايع دستشويي، صابون، دستمال کاغذي و شامپو توليد مي کند، چيپس و پفک و ماست و پنير تهيه مي کند يا طراح لباس زيبا براي تن تان مي شود نه حال و هواي ديدن تلويزيون را دارد نه وقتش و نه پولي در بساط براي حضور در جعبه جادويي. کاهش محسوس تبليغات بخش خصوصي اگرچه از سال گذشته با کاهش قدرت خريد مردم در شب عيد آغاز شد اما در پنج ماهه گذشته آنقدر زياد شده که 35 تا 40 درصد درآمدهاي صدا و سيما را کاهش داده تا اين سازمان بزرگ امروز براي تامين هزينه هاي خود کاسه گدايي جلوي مجلس و دولت بگيرد.

سال گذشته صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران از محل جذب آگهي ها نزديک به 250 ميليارد تومان درآمد داشته است که پيش بيني شده با توجه به شرايط پنج ماه گذشته اين درآمد تا پايان سال جاري به رقمي زير 200 ميليارد تومان و حتي به 150 تا 170 ميليارد تومان برسد. اين در حالي است که صدا و سيما در سال 86 ،240 ميليارد تومان درآمد از آگهي هاي تلويزيوني خود داشته است.يک منبع آگاه که مي خواهد نامش فاش نشود در اين رابطه به «اعتماد» مي گويد، حدود 35 تا 40 درصد قراردادهاي منعقدشده طي روزهاي گذشته لغو شده اند تا اين سازمان در حالي که هنوز پنج ماه بيشتر از سال نگذشته کاسه چه کنم ،چه کنم، دست بگيرد. اين منبع آگاه مي گويد با توجه به کاهش شديد آگهي هاي بخش خصوصي چشم اميد سازمان صدا و سيما به شرکت هاي دولتي و وزارتخانه هاي پولدار است تا به برکت افتتاح پروژه يي، آب باريکه يي را براي سازمان فراهم کنند.

بيژن نوباوه عضو شوراي سرپرستي صدا و سيما و کميسيون فرهنگي مجلس با اشاره به اينکه کاهش درآمدهاي سازمان مي تواند خسارات اساسي وارد کند، مي گويد؛ اين سازمان هم اکنون در حال توسعه است و هر گونه نوسان در درآمدهاي آن براي اين سازمان مشکل ساز خواهد بود.نوباوه دليل عدم تمايل بخش خصوصي به تبليغات در صدا و سيما را رکود اقتصادي نمي داند و معتقد است خيلي وقت ها مردم بدون نياز به تبليغات خريدهاي خود را انجام مي دهند.

او در پاسخ به اين پرسش که آيا وابستگي بيش از حد صدا و سيما به کسب درآمد از محل آگهي باعث نشده اين سازمان با مشکل مواجه شود، مي گويد در همه جاي دنيا تلويزيون ها بودجه مستقلي ندارند و با درآمدهايي که از آگهي ها کسب مي کنند به حيات خود ادامه مي دهند. بي بي سي و سي ان ان و حتي فاکس نيوز هم که زير نظر پنتاگون است بخش قابل توجهي از درآمدهاي خود را با آگهي تامين مي کند. بنابراين نمي توان خرده گرفت و گفت چرا ما آگهي مي گيريم، بلکه بايد آگهي ها را سر و سامان داد.

اگر پيچ تلويزيون (منظور همان دکمه Power است) را دوباره بچرخاني به صحت گفته هاي منبع آگاه ما پي خواهي برد. تبليغ هايي که اين شب ها مي بينيم (اگر حال و هواي تلويزيون ديدن داشته باشيم) بيشتر حول محور بهره برداري از سايت توليد خودرو سايپا در کاشان آن هم به برکت دولت نهم و رونمايي از کشتي اقيانوس پيماي کشور به دست توانمند «محمود احمدي نژاد» است. هزينه اولي را سايپا و دومي را هم سازمان گسترش و نوسازي صنايع ايران / ايدرو مي پردازد.

البته کارشناسان آگهي و تبليغات قدري اميدوارند با رو به راه شدن وضع اقتصادي پس از ماه رمضان قدري اوضاع بهتر شود. اما اين بهتر شدن به آن معنا نيست که درآمدهاي صدا و سيما مثل سال گذشته از 240 ميليارد تومان بيشتر شود.

اين کارشناسان انحصاري شدن پذيرش و پخش آگهي هاي صدا و سيما و بيرون راندن بخش خصوصي از اين درآمد را دليلي بر کاهش تبليغات مي دانند و مي گويند از زماني که نمايندگي انحصاري پذيرش و پخش آگهي هاي صدا و سيما زير نظر اداره کل بازرگاني اين سازمان تشکيل شده کلاً دست بخش خصوصي را قطع کرده اند تا آگهي ها بدون واسطه اين بخش به اتاق فرمان شبکه ها برسد. آگهي هاي راديو هم که دست بخش خصوصي بود اخيراً از دست اين بخش گرفته شد تا آگهي هاي راديويي نيز انحصاراً و بدون دخالت بخش خصوصي به صدا و سيما برسد. وضع شبکه هاي استاني هم از شبکه هاي سراسري بهتر نيست. از 33 ميليارد تومان قراردادي که شبکه هاي استاني در سال گذشته منعقد کرده اند 25 ميليارد تومان آن وصول شده است. پيش بيني مي شود از 34 ميليارد تومان قراردادي که در سال جاري منعقد شده نيز 20 ميليارد تومان بيشتر وصول نخواهد شد چراکه اين احتمال وجود دارد بخشي از قراردادها کان لم يکن باقي بماند.

دکمه power را فشار مي دهي (همان پيچ تلويزيون خودمان)، شرکتي براي خريد سيم کارت تبليغ مي کند البته نه مثل گذشته هر 10 دقيقه يک بار. ايرانسل در حال حاضر بزرگ ترين تامين کننده آگهي هاي صدا و سيماست. اين شرکت نيمه دولتي ايراني- آفريقايي براي سال گذشته 22 ميليارد تومان با يک شرکت بخش خصوصي قرارداد بسته تا آگهي هاي آن را پوشش دهد که شنيده مي شود اين رقم در سال جاري علاوه بر اينکه افزايش نمي يابد کاهش نيز خواهد يافت. پس از ايرانسل دو شرکت سايپا و ايران خودرو با رقم قراردادي در حدود 20 ميليارد تومان دومين شرکت هاي بزرگ آگهي دهنده به صدا و سيما هستند.

سوني و پاناسونيک نيز با قراردادي در حدود 15 ميليارد تومان در رتبه سوم قرار گرفته اند. البته اين ارقام همگي مربوط به سال گذشته است و معلوم نيست در سال جاري به چه ميزاني برسد؟ در حال حاضر نيز تبليغات صدا و سيما عمدتاً به سمت ساخت برنامه هاي مشارکتي در قالب رپورتاژ- آگهي رفته که شرکت هاي دولتي و وزارتخانه هاي پولدار نظير صنايع و معادن مشتريان پروپا قرص اين برنامه ها هستند تا در غياب بخش خصوصي قدري از کاهش درآمدهاي رسانه ملي را جبران کنند. صدا و سيماي جمهوري اسلامي در قانون بودجه سال 88 صاحب 565 ميليارد تومان بودجه شده که با توجه به کاهش درآمدهاي اين سازمان از محل جذب آگهي ها مسوولان صدا و سيما بايد سال اصلاح الگوي مصرف را جدي تر از قبل بگيرند. البته بنا به گفته مديران روابط عمومي برخي از سازمان هاي بزرگ دولتي توليد اين نوع برنامه ها نيز در حال کاهش است به طوري که سازمان گسترش و نوسازي صنايع ايران سال گذشته بيش از سه ميليارد تومان آگهي به صدا و سيما داده که اين ميزان در پنج ماه اخير به 60 ميليون تومان هم نرسيده است.

ايران خودرو نيز که هر سال در تابستان فروش هاي فوق العاده و مناسبتي خود را معرفي مي کرد در اين فصل تبليغات گسترده يي نسبت به سال هاي گذشته در صدا و سيما نداشته است. شرکت هاي تاژ و گلرنگ نيز که رقابت گسترده يي بر سر توليد مواد شوينده دارند بودجه تبليغاتي خود را کاهش داده اند تا سهم صدا و سيما از بودجه تبليغاتي 10 ميليارد توماني اين دو شرکت کاسته شود.

سبب چيست

عدم تمايل بخش خصوصي براي تبليغات تلويزيوني چيست؛ رکود، تورم، بي پولي؟...

براي يافتن پاسخ اين پرسش با دبير انجمن توليدکنندگان لوازم صوتي و تصويري تماس گرفته مي شود. شهيدي در اين رابطه مي گويد صنف توليدکنندگان لوازم صوتي و تصويري (تلويزيون، دي وي دي و...) در حال حاضر از نظر فروش مشکلي ندارند بنابراين چون وضع فروش خوب است دليلي نمي بينم تبليغ کنم. تبليغ براي وقتي است که فروشي نداشته باشيم، البته همه برعکس عمل مي کنند. وقتي وضع فروش شان خوب است تبليغ مي کنند تا اين فروش حفظ شود ولي در ايران چنين نيست وقتي وضع فروش بد باشد تصميم به تبليغ مي گيرند. اما رئيس اتحاديه توليدکنندگان و صادرکنندگان پوشاک چنين نظري ندارد.

نبوي مي گويد؛ صنف توليدکنندگان لوازم صوتي و تصويري چون برندهاي خارجي را در ايران مونتاژ مي کنند مشکلي براي فروش ندارند. در واقع آنان به اعتبار يک برند خارجي محصول شان را به فروش مي رسانند اما توليدکنندگان داخلي چنين وضعي ندارند. شما برويد از فعالان بخش توليد کشور اين پرسش را بپرسيد، ببينيد آيا شرکتي را مي توانيد پيدا کنيد که به لحاظ فروش مشکل نداشته باشد؟ الان فصل حراج و فروش فوق العاده براي برخي از توليدکنندگان پوشاک است. در سال هاي گذشته از محل اين حراج ها شرکت ها مي توانستند فروش خوبي داشته باشند، اما امروز اين فروش به اندازه يي نيست که بتوانند براي تبليغات هم پولي کنار بگذارند.