در قاره ششم زمین بگیرید!

سخاوت خیرخواه- دكتری روابط بین الملل

به گزارش خبرخودرو، ارتباط شناسان معتقدند تا پیش از پیدایش رسانه های اجتماعی، روابط انسانی ساده بود اما امروزه فضای مجازی و شبكه های اجتماعی، هویتی دیگر و یا به عبارتی«خودساخته» از افراد ایجاد و معرفی می كند. هویتی كه هیچ وقت فی الواقع او را ندیده ایم. گسترش دنیای مجازی، زمینه ایجاد قاره دیگری را در كنار پنج قاره اصلی فراهم آورده است. علی مصریان با پرداخت مفصل به این موضوع مهم عصر حاضردر كتاب «قاره ششم و هنرهای دیجیتال» می نویسد: «هر شخص در پنج قاره اصلی بخواهد هر گونه فعالیتی در زمینه سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و غیره انجام دهد، باید قطعه ای زمین در قاره ششم برای خویش داشته باشد»؛ جریان سازی و حضور قوی در قاره ششم، تخصص و هنری نیاز دارد كه به آن هنر دیجیتال گفته می شود.

هر آنچه واقعی است؛ مجازی آن به وجود می آید

فضای مجازی كه به واسطه رمز گذاری داده های ریاضی و تحت عنوان دیجیتال به وجود آمده، عرصه در خور توجهی را به منظور انتقال محتواها و بستر متنوع تعاملات و ارتباطات را در بُعد جهانی پدید آورده است. رشد فناوری های نوین در زمینه دیجیتال، آن چنان سریع به پیش می رود كه می توان چنین پیش بینی كرد كه در سال های نه چندان دور، برای هر آنچه در جهان واقعی و مادی وجود دارد، یك معادل مجازی یا دیجیتال خواهیم داشت. این معادل های مجازی علاوه بر اینكه بخش مهمی از احتمالات منحصر به فرد علوم و فناوری های نوین است، واحدهای موثر در هویت های فرهنگی، عملكرد های خلاقانه و اندیشه های میان رشته ای نسل های حاضر و نسل های آینده بشر به شمار می رود.

مختصات زمین در قاره ششم

در قاره ششم این تعبیرها قابل توجه است: «انقباض زمان و مكان به مدد فناوری، به ویژه در عرصه ارتباطات و اطلاعات، پدیدار شدن قاره جدیدی به نام قاره ششم كه دنیای مجازی است.» یا « همه ساكنان پنج قاره به نحوی از انحا از اعضای آن قاره ششم به شمار می روند.» با این تعبیر از قاره ششم، «سرعت شتابنده رشد علم و انتقال اطلاعات به مدد گسترش ارتباطات همه و همه رنگی نوین به زندگی ما بخشیده و در این محوطه معنایی و این مساحت بیكران قاره ششم، نگرشی نوین بر تمام عرصه های زندگی حاكم كرده است.» از دیگر تعبیرهای قابل توجه درباره قاره ششم این گونه آمده است: «دهكده جهانی، جهانی سازی، شهروند جهان، از بین رفتن مرزها، شفافیت در تمام عرصه ها، صادرات بی حجم، تجارت نرم، هنر دیجیتال، شبكه های اجتماعی،واقعیت مجازی و غیره، برخی از كلیدواژه های این روزگارند.» یعنی روزگاری كه در قاره ششم زندگی می كنیم؛ زندگی در قاموس شبكه ها، زندگی در قاموس نت،زندگی در قاموس مجازها و خلاصه زندگی بر بال واقعیتی كه به مجاز شكل می گیرد، ارتباط دارد.

تاریخی شدن مباحث در لحظه

مصریان در كتاب «قاره ششم و هنرهای دیجیتال»، از « تاریخی شدن بحث ها در لحظه» سخن به میان می آورد. یعنی اگر در گذشته دور یك موضوع یا وسیله برای سده های متمادی قابل استفاده بود، اگر در زمان منتهی به عصر معاصر سال ها زمان لازم بود تا امر جدیدی جایگزین شود، روند تحولات و سرعت آن در روزها و عصر ما به نحوی است كه باید منتظر تاریخی شدن بحث ها در لحظه باشیم.

درباره مفهوم هنر دیجیتال این تعریف موجز را می توان اشاره كرد كه «هنر دیجیتال تسریع كننده یكپارچه سازی بی سابقه جهان مادی و مجازی» است. هنر دیجیتال، به صورت یك ایده هنری، دربرگیرنده اصل «تغییر» است كه طی آن فرآیندهای آن، بسیاری از مفاهیم و مولفه های فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی در پیوند با مفاهیم برساخته از هنر دیجیتال و جامعه دیجیتالی، قابل ارائه و تبیین است. یكی از مباحث مهم قاره ششم، بحث مدیریت رسانه است. با تحولات جدید در عرصه ارتباطات، در هر لحظه جای مخاطب و منبع خبر عوض می شود و چنان سیالیتی بر فضای رسانه حاكم است كه قالب دادن و جهت دهی به آن را با دشواری مواجه می سازد، شاید از این سبب است كه باید تعریفی منعطف تر و منبسط تر از مدیریت رسانه ای مطرح كرد. می دانیم كه اكنون یكی از ظرفیت های رسانه، فضای مجازی است. فضایی وسیع و پیچیده است كه گروه ها و افراد مختلف با گرایش ها، باورها و اعتقادات گوناگون در آن زندگی می كنند.» و نیز «فضای مجازی مكانی است كه فرد می تواند فعالیت های دنیای واقعی خود را وارد كند و از خصوصیات بارز این فضا، بی مكانی و بی زمانی آن است.»

انسان ها از همه چیز باخبر می شوند

در نظریات پست مدرن آمده است كه اگر پروانه ای در آن سوی آب های اقیانوس آرام در حال بال زدن باشد، بر پدیده های این سوی عالم اثر خواهد گذاشت. این نوع ادبیات هرچند ریشه در دهه 1980 میلادی دارد اما پس از سال 2000 میلادی اتفاق های جدیدی رخ داده است كه از آن به نام پدیده جهانی شدن یا جهانی سازی یاد می كنند. مك لوهان كه در كتاب «درك رسانه: امتدادا نسان» معتقد بود: «رسانه، پیام است» و رسانه های الكترونیك را امتداد حواس انسان می دانست، دنیای حاصل از ارتباط تلویزیونی را دهكده جهانی نامید. این دهكده جهانی با تكنولوژی های جدید رسانه بلوغ یافته است. از ویژگی های پدیده جهانی شدن كه می توان گفت به كشورهای مختلف دنیا تحمیل شده است؛ نخست فشردگی زمان و مكان و دوم به وجود آمدن دهكده جهانی است. این دو ویژگی موید این نكته است كه انسان ها در كره زمین به سبب امكان ارتباطات وسیعی كه به دست آورده اند، از همه چیز باخبرند و به نوعی آشنایی با پدیده های جهان دارند و حتی گاهی با اتفاق های روزمره در اقصی نقاط دنیا احساس همدلی و همراهی می كنند. واضح است كه تكنولوژی های جدید ارتباطی و اطلاعاتی، جهان را كوچك كرده و مرزها را در هم شكسته است. اینجاست كه اهمیت رسانه و دیپلماسی رسانه ای با استفاده از ابزارهای در اختیار آن برای پیشبرد كلیه سیاست های خارجی امری ضروری و محتوم است.

گوشی های هوشمند معرف عصر ماست

می گویند خودرو از بسیاری جهات كالای معرف قرن بیستم بود. اكنون گوشی های هوشمند معرف عصر ماست. چرا كه گوشی های هوشمند سبك زندگی ما را تغییر داده اند. با این حال برخی بر این باورند كه استارت تاپ ها و تجارت شبكه ای، كسب و كار جدید این قرن است. «مارك ترایب» و «رینا یانا» هنر رسانه جدید را این گونه توصیف می كنند: «پروژه هایی كه از فناوری های رسانه نوظهور استفاده می كند و با فرهنگ، سیاست و مولفه های زیبایی شناختی این نوع ابزارها در ارتباط است.»

سرانه مطالعه دیگر پایین نیست!

نقل است كه ما كتابخوان نیستیم؛ فرهنگمان شفاهی است؛ سرانه مطالعه در كشور، چیزی در حد فاجعه است و بسیاری از این مایه سخنان كه از مسئولان كشوری تا فرهنگی و دانشگاهی همه و همه دست كم یك بار از آن استفاده كرده اند. با رسیدن فناوری به این سوی مرز و جهانی شدن آن، گویی تغییر اساسی در این وضعیت ایجاد شد. دست كم دیگر نمی توان به صراحت اذعان كرد، جماعت ما اهل خواندن نیستند. حالا همان فرهنگ شفاهی، در بستر شبكه جاری است و حرف ها صورت مكتوب به خود گرفته اند. حالا دیگر نه فقط جوانان ما، كه سالمندانمان نیز در این شبكه ها می نویسند و می خوانند. گویی فناوری های جدید این گپی كه میان ما و خواندن و نوشتن بوده است را پر كرده اند. این موقعیت، وضعیت جدیدی است كه ما در آن قرار داریم. وضعیتی كه سامان یا نا به سامان بودنش قطعی نیست. به عبارت دیگر خیلی پیدا نیست كه این جهش خوش خیم است با بدخیم. باید منتظر ماند و دید. هنر دیجیتال فرآیند تبدیل رویا به واقعیت است؛ فرآیندی كه زمانی در خیال بشر نمی گنجید. با این اوصاف زندگی در این قاره اقتضائات خود را دارد باید آموخت و بكار گرفت.

اكنون برای هر فعال كسب و كار در دنیای كنونی لازم است ابزارهای زندگی در قاره ششم را بشناسد و آن را در اقتصاد با هدف كمك به چرخه گردش سرمایه و رونق صادرات در كنار دیپلماسی اقتصادی بكار ببرد. قطعا نام این دیپلماسی اقتصادی، دیپلماسی اقتصادی نوین خواهد بود.