دحوالارض، آداب و اعمال آن

«دحو الارض» روزی است که خداوند با نظر به کره زمین، به جهان خاکی حیات بخشید، از این روز، بخش‌هایی از کره زمین که سراسر از آب بود شروع به خشک شدن کرد تا کم‌کم به شکل یک‌چهارم خشکی‌های امروزی درآمد.

زمین، مهد زندگی انسان و همه موجودات زنده است که با تمام کوه‌ها، دریاها، دره‌ها، جنگل‌ها، چشمه‌ها، رودخانه‌ها، معادن و منابع گران‌بهایش نشانه‌ای از نشانه‌های آفریدگار به شمار می‌آید که آن را گسترانیده است. «دحوالارض» روز گسترش زمین و بسیار مبارک است که در قرآن کریم و احادیث اسلامی به روز «دحوالارض» به معنای بسط و گسترش زمین اشاره شده و عبادت در این روز از ارزش بسیار زیادی برخوردار است.

زمین در آغاز به صورت پستی‌ها، بلندی‌ها و یا شیب‌های تند و غیرقابل سکونت بود، بعدها باران‌های سیلابی مداوم باریدند، ارتفاعات زمین را شستند و دره‌ها گسترش پیدا کردند و به تدریج زمین‌های مسطح و قابل استفاده برای زندگی انسان، کشت و زرع پدید آمد که مجموع این گسترده شدن، «دحو الارض» نام‌گذاری شد.

از امیرالمومنین حضرت‌ علی(‌ع) روایت شده که فرمودند «نخستین رحمتی که از آسمان به زمین نازل شد، در بیست و پنجم ذی القعده بود؛ کسی که در این روز، روزه بگیرد و شب را به عبادت بایستد، مانند فردی است که ۱۰۰ سال عبادت کرده و در این مدت روز را روزه و شب را به عبادت نیز مشغول بوده است». 

«دحوالارض» در قرآن

به نظر برخی از مفسران، آیه ۳۰ سوره نازعات «وَالْأَرْضَ بَعْدَ ذَلِکَ دَحَاهَا؛ و زمین را پس از آن (آفرینش آسمان و زمین) گسترش داد» به این واقعه اشاره دارد، گذشته از واقعه «دحوالارض»، رویدادهای دیگری نیز در این روز رخ داده‌اند که اهمیت آن را ۲ چندان کرده است؛ میلاد حضرت ابراهیم (ع)، میلاد حضرت عیسی مسیح(ع) و خروج رسول اکرم(ص) از مدینه به همراه هزاران حاجی به سوی مکه، به قصد حجه الوداع که در این سفر وجود مقدس حضرت زهرا(س) و تمامی همسران پیامبر(ص) نیز که ایشان را همراهی می‌کردند از جمله رویدادهای روز «دحوالارض» است.

دحوالارض یکی از ۴ روزی است که در تمام سال به فضیلت روزه گرفتن شهرت دارد و روزه فرد در این روز مانند روزه ۷۰ سال است، که هرچه میان آسمان و زمین وجود دارد برای فردی که در این روز روزه‌دار باشد، استغفار می‌کند.

نماز یکی از اعمال مستحبی این روز است؛ فرد می‌تواند ۲ رکعت نماز به جا آورد و در هر رکعت بعد از سوره حمد، ۵ مرتبه سوره «والشمس» را بخواند و پس از سلام نماز بگوید «لا حَوْلَ وَلا قُوَّةَ إِلا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»، سپس دعا کند و بخواند «یَا مُقِیلَ الْعَثَرَاتِ أَقِلْنِی عَثْرَتِی یَا مُجِیبَ الدَّعَوَاتِ أَجِبْ دَعْوَتِی یَا سَامِعَ الْأَصْوَاتِ اسْمَعْ صَوْتِی وَ ارْحَمْنِی وَ تَجَاوَزْ عَنْ سَیِّئَاتِی وَ مَا عِنْدِی یَا ذَا الْجَلالِ وَ الْإِکْرَام».

زیارت امام رضا(ع) یکی‌دیگر از برترین اعمال مستحب در این روز است. احیاء و شب‌زنده‌داری نیز در این شب برابر با یک سال عبادت است.