خبرهایی تازه از «عمارت مسعودیه»

همزمان با تجلیل از احیاگران بافت‌ تاریخی تهران، از واگذاری دوباره عمارت مسعودیه به شرکت سرمایه‌گذاری عظام، مرمت و احیای دوباره این بنای فاخر قاجاری خبر داده شد.

به گزارش ایسنا، مراسم تجلیل از احیاگران بافت تاریخی تهران همزمان با روز جهانی بناها و محوطه‌های تاریخی در عمارت مسعودیه درحالی‌ برگزار شد که رئیس بهره‌برداری از این عمارت خبر داد: عملیات مرمت و احیای دوباره عمارت تاریخی مسعودیه به‌زودی انجام می‌شود.

عمارت قاجاری مسعودیه که در خیابان اکباتان در بهارستان تهران واقع شده است، متعلق به مسعود میرزا ملقب به ظل‌السلطان فرزند ناصرالدین‌شاه بود. این عمارت به همراه «سرای عامری‌ها» در کاشان و کاروانسرای «وکیل» در کرمان در سال ۱۳۸۹ طی یک مزایده از سوی صندوق حفظ، احیا و بهره‌برداری از آثار تاریخی و فرهنگی (وابسته به وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی) به شرکت سرمایه‌گذاری «عظام» به مدت ۵۹ سال واگذار می‌شود.

طبق آن قرارداد، شرکت عظام عمارت مسعودیه را در سه سال باید مرمت می‌کرد، اما شش سال پس از واگذاری این بنای فاخر قاجاری به سرمایه‌گذار، صندوق حفظ، احیا و بهره‌برداری از آثار تاریخی و فرهنگی با طرح این ادعا که عمارت در این سال‌ها نه تنها مرمت نشده، بلکه در وضعیت بسیار بدتری قرار گرفته و خارج از تعهدات برای امور غیر اجاره داده شده است، از شرکت عظام شکایت کرد و در سال ۹۵ برای تنفیض فسخ این قرارداد اقدام کرد. پس از آن صندوق حفظ، احیا و بهره‌برداری از آثار تاریخی و فرهنگی ساکن این عمارت شد. اما با شکایت و پیگیری حقوقی شرکت عظام، پس از گذشت حدود شش سال حکم دادگاه به نفع سرمایه‌گذار صادر شده و عمارت مسعودیه برای بهره‌برداری به عظام برگردانده شده است.

مهدی تجریشی ـ رییس بهره‌برداری که مدیریت عمارت مسعودیه را از سوی شرکت خصوصی سرمایه‌گذاری به عهده داشته است ـ نیز خبر داد که این بنای تاریخی با هدف حفاظت، احیا و مرمت خواهد شد و این خبر خوبی برای میراث دوستان است.

۵۰ سال است مجوز تخریب و تراکم می‌دهیم و هنوز کارمان تمام نشده است

علی‌اکبر تقی‌زاده ـ مدیر طرح پردیسان ـ در مراسم تجلیل از احیاگران بافت‌های تاریخی که در عمارت مسعودیه برگزار شده بود، مروری داشت به سرنوشت این بنای قاجاری و گفت: مسعودیه تا مدت‌ها در اختیار آموزش و پرروش بود و پس از آن‌که این مجموعه را ترک کردند، عمارت توسط شادروان دکتر حبیبی به سازمان وقت میراث فرهنگی منتقل شد. مرحوم دکتر آیت‌الله زاده شیرازی در این مجموعه کار سترگی را آغاز کرد و مرمت و احیا آن را دست گرفت. به واقع مجموعه نابسامانِ در حال متلاشی را مرمت کردند که البته پس از فوت ایشان، کار متوقف می‌ماند.

او ادامه داد: عمارت مسعودیه مجموعه بزرگی است و در کشور مشابه آن را زیاد داریم که طبیعتاً دولت توان رسیدگی به آن‌ها را نخواهد داشت و برای این‌که کار را به نحو درست انجام دهیم، بناها را از طریق صندوق حفظ، احیا و بهره‌برداری از آثار تاریخی و فرهنگی به سرمایه‌گذار خصوصی واگذار می‌کنیم تا آن را مرمت و بهره‌برداری کنند، مسعودیه هم از جمله این بناها بوده که به همراه خانه عامری‌ها به شرکت سرمایه‌گذاری عظام واگذار شد.

تقی‌زاده افزود: در زمان واگذاری به این موضوع که مجموعه مسعودیه بعد از مرمت و احیا چه کاربری داشته باشد، خیلی فکر شد، از بین ۱۲ یا ۱۳ کاربری که درنظر گرفته شده بود با توجه به محیط، سازه و نیاز منطقه، قرار شد به مرکز رویدادهای فرهنگی و هنری تهران تبدیل شود. البته که این کارکرد تا حدی ناشناخته است، ولی تلاش می‌شود با انجام آن این وظیفه و رسالت به سرانجام برسد و تهران صاحب مکانی باشد که رویدادهای فرهنگی را در دامن خود به سرانجام می‌رساند.

مدیر طرح پیشین پردیسان در این مراسم که مدیران شهری نیز حضور داشتند، گفت: مرکز تاریخی شهر تهران حال و روز خوبی ندارد. بافت جمعیتی در مرکز تهران به ترتیب نامناسبی رسیده، ساکنان قدیمی یا دیگر رغبتی به حضور در این بافت ندارد یا محله را ترک کرده‌اند.

او اظهار کرد:‌ تهران مراکز فرهنگی وسیعی نیازی دارد و منطقه مرکزی تهران از این لحاظ فقیر است. این درحالی است که بافت مرکزی تهران، محل اجتماع بالاترین مقامات کشور، مجلس، دانشگاه‌های مهم کشور، مراکز و نهادهای مالی است، ولی وضعش این چنین نامناسب است.

تقی‌زاده با بیان این پرسش که "می‌دانید چه تعداد کارگاه در بافت مرکزی و تاریخی تهران وجود دارد؟ " پیشنهاد کرد کارگاه‌های داخل شهر به مکانی خارج از شهر منتقل شود و در ادامه گفت: برخی از این کارگاه‌ها در مرکز شهر تهران فعالند، ‌ خطرناک و سمی‌اند، مثل طلاسازی‌ها که با سیانور کار می‌کنند. اجرای چنین طرحی حتما شدنی است، فقط عزم ملی و برنامه زمانی ۱۰ ساله می‌خواهد.

او ادامه داد: درباره تک بناها تقریبا در سراسر کشور به تجربه خوبی رسیده‌ایم، اما درباره مرمت شهر و بافت تجربه کمی داریم، باید اقدامی را آغاز کنیم تا پس از گذشت یک دهه، هم شهر تهران را نجات دهیم و هم الگویی برای شهرهای دیگر داشته باشیم، چون حال و روز شهرهایی مثل اصفهان، مشهد، شیراز و قم خوب نیست و الگوی همه آن‌ها تهران بوده است.

تقی‌زاده همچنین گفت:‌ اگر بافت مرکزی تهران را نجات دهیم بازار هم می‌تواند به مرکز فاخاری تبدیل شود. از بس نقش مرکز تهران را کاهش داده‌ایم بازار تهران نقش خرده‌فروشی را به عهده گرفته است. اگر این کار را انجام دهیم نه تنها مرکز شهر خیلی از خیابان‌های دور دست را نجات داده‌ایم.

او با اشاره به رویکرد شهرهای جهان به حفظ بافت تاریخی، اظهار کرد:‌ در شهرهای بزرگ عالم، از جمله پاریس، لندن، بروکسل و حتی آمریکا و کانادا اصلا بناهای قدیمی را تخریب و نوسازی نمی‌کنند. خواهش می‌کنم اگر به این موضوع علاقه دارید درباره آن جست‌وجو کنید، ‌ در تمام این شهرها مقدار پروانه‌ای که صادر شده بسیار کمتر از مرمت و احیای این بناها بوده است. بنا را دست معمار می‌سپارند و معمار عملکرد آن را درست می کند، چون اگر آن را تخریب کند باید برای نخاله آن فکر کند و مصالح تامین کند، ‌ همه این‌ها به محیط زیست آسیب می‌رساند، در عوض بنا را بهینه می‌کند. این درحالی است که ما مدام تخریب و نوسازی می‌کنیم. در هیچ نقطه شهری نمی‌توان گفت که کار ما تمام شده است. اندیشه و تفکر نامناسبی را در پیش گرفته‌ایم.

تقی‌زاده اضافه کرد:‌ در خیلی از شهرها حتی کوچک در خارج از کشور، هر کسی می‌خواهد پروانه ساختمانی بگیرد، می‌گویند نمی‌توانید پارکینگ بسازید. درحالی‌که امکان ندارد در اینجا شهرداری‌ها مجوز بدون پارکینگ بدهند. به نظر می‌رسد ما هم باید رویکردِ امروزی داشته باشیم و عملکرد گذشته را طرد کنیم و شهرهای انسانی‌تر داشته باشیم. ما ۵۰ سال است همین کار را انجام می‌دهیم اگر با دادن مجوز تخریب و تراکم، این شهر به وضعیت بهتری می‌توانست تبدیل شود که تا حالا شده بود. حتما خطایی رخ داده که باید آن را اصلاح کنیم.

در ادامه این مراسم، علیرضا جاوید ـ معاون هماهنگی امور مناطق شهرداری تهران ـ گفت: منطقه ۱۲ و بخش‌هایی از منطقه ۱۱ تهران، بافت‌های تاریخی خوبی دارد، اما بخش‌های از آن‌ها محل تجمع آلاینده‌ها شده است. در سال‌های اخیر نگاه خوبی به بافت و بناهای تاریخی شده و تعدادی درحال احیا و بازسازی است. جریانی ایجاد شده که به سمت بازسازی برود. سه ماه پیش از تعدادی بازدید کردم و با توجه به احیاء این خانه‌ها، متوجه شدم که در مسیر درستی قرار گرفته‌ایم.

تجلیل از احیاگران بافت تاریخی تهران

این مراسم سپس را تقدیر از احیاگران بافت تاریخی تهران ادامه پیدا کرد و حمید آدینه ـ مالک و مرمتگر حمام امین دربار ـ، بهروز مرباغی ـ بازسازی و مرمتگر خانه اردیبهشت و خانه همسایه عودلاجان ـ، خانم احمدی ـ مرمتگر هتل گیلان نو ـ، ابوالفضل روحانی ـ سرمایه‌گذار و مرمتگر خانه کاشف‌السلطنه و حمام نواب ـ، محسن آهنگری ـ سرمایه‌گذار و مالک خانه جامعه باربد ـ، احمدی ـ مرمتگر و طراح هتل ایران نو ـ، مصطفی سلطانی ـ سرمایه‌گذار و مالک خانه صادق ـ، علی جعفرنژاد ـ‌ سرمایه‌گذار و مالک خانه پهلوان رزاز ـ، مصطفی رنجبر ـ بازسازی و احیای خانه شاملو ـ، محمد نیک‌دست ـ مرمتگر خانه حکیم هاشمی و خانه صادق ـ، احمد شریکر ـ طراح و معمار کارخانه آرگو ـ، محمدرضا رمضان ـ سرمایه‌گذار و احیای سرای وکیل التجار ـ، امیرمسعود انوش‌فر ـ معمار مرمتگر ـ، مهسا مجیدی ـ سرمایه‌گذار و مالک هتل حنا ـ، علیرضا عالم‌نژاد ـ تهرانشناس و پژوهشگرـ، فرزاد رستمی‌فر ـ معمار و مرمتگر ساختمان بلدیه تهران ـ، محمد احمدی ـ وکیل دادگستری در حوزه احیا بافت تاریخی از سوی صندوق حفظ، احیا و بهره‌برداری از آثار تاریخی و فرهنگی با همراهی شرکت عظام و شهرداری تهران تجلیل شدند.

همچنین، مریم اطیابی، سمیه ایمانیان، فاطمه علی‌اصغر، سعید فتوحی و ابوذر چهل امیرانی به عنوان خبرنگاران میراث فرهنگی که در احیای بافت تاریخی تهران نقش داشتند، ‌تقدیر شدند.