روح تازه در روابط حماس - دمشق

دمشق - ایرنا - پس از قطع روابط ۱۰ ساله میان حماس و دولت سوریه، این روند با حضور نمایندگان گروه های فلسطینی از جمله جنبش اسلامی فلسطین (حماس) در سوریه و دیدار آنها با "بشار اسد" تغییر کرد و فصل جدیدی از روابط میان گروه های فلسطینی و دمشق آغاز شد.

یکی از اتفاقات خوب چند روز گذشته و قبل از سفر گروههای فلسطینی به دمشق، حضور سران این گروه ها در الجزایر و رفع اختلاف آنها با هم بود که آنها پس از رفع اختلافات از الجزایر به سمت دمشق پرواز کردند.

در دمشق نیز اتفاق خیلی خوبی رخ داد و این گروه ها توانستند با "بشار اسد" رییس جمهور سوریه دیدار و گفت وگو کنند و یخ کدورت های پیش آمده میان حماس و دولت دمشق به سمت ذوب شدن حرکت کرد.

دیروز (چهارشنبه) نمایندگان چندین گروه فلسطینی از جمله جنبش مقاومت اسلامی فلسطین (حماس) با رئیس جمهور سوریه در دمشق دیدار و درباره روابط دو طرف بحث و گفت‌ وگو کردند، دیداری خوب و صمیمی که با توسعه آن نتایج مثبتش در آینده نزدیک نمایان خواهد شد.

در این دیدار صمیمی "بشار اسد" رئیس جمهوری سوریه خطاب به هیئت حماس و دیگر گروه‌های فلسطینی تاکید کرد که سوریه هرگز مواضع خود را در قبال مقاومت تغییر نداده و نخواهد داد و همچنان حامی مقاومت خواهد ماند.

اسد تاکید کرد که وحدت فلسطینیان اساس و پایه قدرت آنها در مقابله با اشغالگران برای بازپس گیری حقوق مشروع ملت فلسطین است و تمام تلاش‌ها برای حذف مسئله فلسطین شکست خورده و در آینده هم شکست خواهد خورد و آنچه اکنون در تمام اراضی فلسطینی جریان دارد، ثابت می‌کند که نسل‌های جدید همچنان به مقاومت چنگ زده‌اند.

در این نشست که شخصیت های مهم مقاومت فلسطین از جمله، "زیاد نخاله" دبیرکل جنبش جهاد اسلامی، "طلال ناجی" دبیرکل جبهه خلق- فرماندهی کل، "محمد قیس" دبیرکل سازمان الصاعقه، "زیاد الصغیر" دبیرکل جنبش فتح الانتفاضه، "جمیل مزهر" معاون دبیرکل جبهه خلق برای آزادی فلسطین، "فهد سلیمان" معاون دبیرکل جبهه دموکراتیک برای آزادی فلسطین، "خالد عبدالمجید" دبیرکل جبهه النضال الشعبی(مبارزه مردمی)، "یوسف مقدح" دبیرکل جبهه آزادیبخش فلسطین، "خلیل الحیه" عضو دفتر سیاسی جنبش حماس و "سمیر الرفاعی" سفیر فلسطین در دمشق حضور داشتند، رییس جمهور سوریه بر حمایت مجدد و همیشگی دمشق از مقاومت فلسطین تاکید کرد.

رئیس جمهوری سوریه همچنین با اشاره به جنگ ۱۱ سوریه با گروه های تروریستی تصریح کرد: با وجود جنگی که سوریه (در چند سال گذشته) در معرض آن قرار گرفته است، اما این کشور تحت هیچ شرایطی مواضع خود در حمایت از مقاومت را تغییر نداد؛ مقاومت یک دیدگاه نیست، بلکه یک اصل و اساس برای بازپس‌گیری حقوق است.

بشار اسد تاکید کرد: سوریه‌ای که همه آن را قبل و بعد از جنگ می‌شناسند، هرگز مواضع خود را تغییر نخواهد داد و همچنان حامی مقاومت باقی خواهد ماند.

اعضای هیئت فلسطینی هم در این دیدار تاکید کردند که «سوریه پایه اساسی در مسئله مقاومت است و همه ملت ها و گروه‌های فلسطینی اهمیت سوریه و جایگاه و نقش و فداکاری آن را ارج می‌نهند؛ سوریه پشتوانه و حامی تاریخی مقاومت و دژی است که در هنگام سختی به آن پناه می‌برند».

"خلیل الحیه"، عضو دفتر سیاسی حماس که عضو این هیات فلسطینی بود، پس از دیدار با رییس جمهور سوریه در یک نشست خبری گفت که «محور مقاومت غیرقابل شکست بوده و روح مقاومت روز به روز در اراضی سوریه تجدید می‌شود».

الحیه با بیان اینکه دیدار با بشار اسد بسیار صمیمی بود، تصریح کرد که «رئیس جمهور سوریه برای ارائه حمایت های همه جانبه به مردم فلسطین و مقاومت آن مصمم است و دیدار با رئیس جمهور بشار اسد دلیلی است بر این که روح مقاومت در امت در حال تجدید بوده و از اینجا به دشمن می‌گوییم که دیدار ما پاسخی به طرح‌ها و نقشه‌هایش است».

این مقام حماس با تاریخی خواندن دیدار با اسد تاکید کرد که دیدار با رییس جمهور سوریه روز پرافتخاری بود و از امروز حضورمان در سوریه را از سر می‌گیریم و با این کشور در حمایت از مردم خود و ثبات در سوریه همکاری می‌کنیم.

الحیه در عین حال با بیان اینکه حماس هرگونه پرونده فردی را می‌بندد، اظهار داشت که با رئیس جمهور سوریه به توافق رسیده است که پرونده گذشته را ببندند.

"طلال ناجی"، دبیرکل جنبش مردمی برای آزادی فلسطین نیز در این نشست خبری گفت که «سوریه دژ مقاومت است که برای همه ما عزیز می باشد و این دژ برای مردم فلسطین چیزهای زیادی تقدیم کرده است. ما از بازگشت روابط بین حماس و سوریه خوشحال هستیم».

تشکیل حماس و ارتباط با کشورهای اسلامی

از سال ۱۹۷۸ که جنبش اسلامی فلسطین (حماس) که جنبشی سیاسی – نظامی است، در سرزمین فلسطین به رهبری "عبدالعزیز رنتیسی" و شیخ "احمد یاسین" با پایه تفکری اخوان المسلمین تشکیل شد، شرایط ویژه ای در مقابله با رژیم اشغالگر صهیونیستی در سرزمین های اشغالی شکل گرفت و فلسطینی ها به نوعی دیگر و مقاوم تر در مقابل صهیونیست ها ایستادگی کردند، هرچند اختلافات عمیقی میان این جنبش و گروه هایی همچون فتح و حتی درگیری مسلحانه بین آنها روی داد، اما هر روز بر محبوبیت جنبش حماس در فلسطین و خارج فلسطین افزوده شد.

از همان ابتدای تشکیل حماس در زمان مرحوم "حافظ اسد" و چه پس از درگذشت ایشان در دوران "بشار اسد"، سوریه بهترین یار این جنبش در بین کشورهای عربی بوده و هیچ کشور عربی همچون سوریه انواع کمک ها و حمایت ها را از حماس نداشته است؛ به حدی که دفتر منطقه ای و یا همان دفتر اصلی این جنبش (تا بحران سوریه /۲۰۱۲) سال ها در سوریه مستقر بود و "خالد مشعل" رییس سابق دفتر سیاسی حماس در خانه بزرگی که سران سوریه با همه گونه امکانات در اختیار او گذارده بودند، زندگی و حماس را هدایت می کرد.

باید گفت که دولت سوریه در دوران حضور خالد مشعل در این کشور هرگونه کمک مادی، سیاسی و دیپلماتیک در اختیار حماس قرار داد و این گروه فلسطینی را رشد و نمو داد و این روند تا چند ماه پس از آغاز بحران سوریه تا سال ۲۰۱۲ ادامه داشت.

اما با آغاز بحران سوریه و ورود مستقیم برخی از کشورهای عربی همچون عربستان، قطر و امارات در کنار رژیم صهیونیستی، آمریکا، انگلیس، فرانسه و ترکیه به این بحران و تبدیل آن به جنگ بین المللی، "خالد مشعل" رییس سابق دفتر سیاسی حماس با اتخاذ سیاستی اشتباه، از مردم و حکومت سوریه رویگردان شد و راه دیگری پیشه کرد. هرچند برخی از گروه های فلسطینی دیگر که همچون حماس در سوریه دفتر داشتند، این کار را نکردند و حتی برخی از فلسطینی ها و گروه های فلسطینی در کنار مردم و ارتش سوریه ماندند و حتی شمار زیادی از فلسطینیان در مبارزه علیه گروه های تروریستی همچون داعش و جبهه النصره به شهادت رسیدند.

این اقدام رئیس سابق دفتر سیاسی حماس مورد انتظار حکومت دمشق، ارتش سوریه و دیگر ارکان محور مقاومت نبود، اما خالد مشعل نتوانست خوب را از بد تشخیص دهد و با رویگردانی از سوریه، به قطر نقل مکان نمود، البته با تغییر مشعل و جایگزین شدن "اسماعیل هنیه" به جای او در سال ۲۰۱۷، دیدگاه حماس نسبت به سوریه تغییر کرد، ولی رابطه دوطرفه برقرار نشد.

این روند تا سال ۲۰۱۷ یعنی تا زمان انتخاب "اسماعیل هنیه" به عنوان رییس دفتر سیاسی کنونی حماس ادامه داشت و پس از انتخاب او، روند فکری حماس نیز بسیار تغییر کرد و این جنبش راه نزدیکی به جمهوری اسلامی و حزب الله را پیش گرفت که با استقبال هر دو مواجه شد. از زمان انتخاب هنیه، وی همچنین مسیر تعامل با سوریه و آشتی با دمشق را با کمک سردار شهید سپهبد حاج قاسم سلیمانی فرمانده سابق نیروی قدس سپاه و سید حسن نصرالله دبیرکل حزب الله لبنان پی گرفت.

با شهادت حاج قاسم سلیمانی در زمستان ۱۳۹۸ این روند که به جای خوبی رسیده بود، قفل شد ولی دوباره از خرداد ماه سال جاری (۱۴۰۱)، سران حماس با تاکید سید حسن نصرالله و تهران موضوع را بررسی و به اتفاق آرا تصویب کردند که روابط این جنبش با سوریه از سر گرفته شود.

حماس و تلاش برای ترمیم روابط با سوریه

جنبش حماس پس از حدود ۱۱ سال قطع رابطه با دولت سوریه، ۲۴ شهریورماه سال جاری با اعلام قدردانی از حمایت‌های دولت دمشق از مردم فلسطین و آرمان های آن، به تلاش برای ازسرگیری روابط این جنبش با سوریه خبر داد.

در آن زمان حماس در بیانیه ای بر رویکرد ثابت خود در لزوم پیشبرد و تقویت روابط با جهان عرب و کشورهای اسلامی و همه حمایت کنندگان از آرمان فلسطین و حرکت خود در مسیر ایجاد و بهبود روابط مستحکم با جمهوری عربی سوریه تاکید و اعلام کرد که با هدف خدمت به آرمان فلسطین به ویژه با توجه به تحولات سریع منطقه‌ای و بین المللی پیرامونی، روابط خود را با کشور برادر سوریه از سر می‌گیرد، که این مساله بالاخره دیروز اتفاق افتاد.

چرایی تغییر سیاست حماس درباره سوریه

همانگونه که در سطرهای بالا گفته شد، از سال ۲۰۱۷ که اسماعیل هنیه رییس دفتر سیاسی حماس شد، وی تلاش کرد تا رابطه با سوریه را به حالت عادی باز گرداند.

کارشناسان مسایل منطقه دلیل نیاز حماس برای همگرایی با سوریه را آغاز مبارزه مسلحانه در ماه های اخیر در کرانه باختری می دانند، چرا که کرانه باختری در نزدیکی های بلندی های اشغالی جولان قرار دارد و از این مسیر می توان کمک های خوبی به مبارزان فلسطینی در کرانه باختری رساند و به انتفاضه مردم این منطقه کمک کرد.

همچنین تقویت گروه های مقاومت فلسطین در داخل سرزمین های اشغالی فاکتور مهمی برای دمشق خواهد بود که با هم و با دیگر اعضای جبهه مقاومت اسلامی ضدصهیونیستی با وحدت در مقابل رژیم اشغالگر قدس صف آرایی کنند.

مطمئنا با نزدیکی دمشق – حماس روح تازه ای در کالبد مقاومت اسلامی دمیده خواهد شد و رژیم صهیونیستی که در سراشیبی سقوط قرار گرفته، زودتر به انتهای دره خواهد رسید.