آیا انسولین داخلی هم کمیاب می‌شود؟

روزنامه همدلی: یک بار دیگر فضای مجازی تبدیل به آخرین راه برای پیگیری مطالبات مردم شد. این بار افراد مبتلا به دیابت سعی کردند با استفاده از هشتک «انسولین نیست» صدای خود را به گوش مسئولین و مردم برسانند؛ حالا جمله «انسولین برای بیماران دیابتی مانند اکسیژن است» دائم دارد تکرار می‌شود.

تکرار حواشی کمبود دارو

گران شدن دارو، کمبود دارو و سایر اقلام پزشکی این روزها در ایران مسئله‌ جدیدی نیست. حداقل طی یک سال گذشته گروهی از بیماران به دلیل تامین نشدن داروهای مصرفی خودشان با مشکلات زیادی روبه‌رو شده‌اند. اما حالا قرعه این فال نامبارک به نام بیماران مبتلا به دیابت درآمده است و چند روزی می‌شود که این بیماران در فضای مجازی با منتشر کردن تجربه خودشان از کمبود انسولین سعی کردند صدای خودشان را اگر نه به مسئولین حداقل به مردم برسانند. برای نمونه یک کاربر در حساب شخصی خود نوشته که «چندین داروخونه رفتم. میگن برو هفته دیگه بیا. این‌ها چه فکری می‌کنند؟ انسولین داروییه که بشه براش یک هفته صبر کرد؟» صبری که به‌نظر می‌رسد هیچ امکانی برایش وجود ندارد. به تعبیر معاون آموزش و پژوهش انجمن دیابت گابریک، «بیمار دیابتی حتی 12ساعت یا یک روز هم نمی‌تواند منتظر انسولین باشد.»

با این وجود تماس تلفنی خبرنگار «همدلی» با تعدادی از داروخانه‌ها در نقاط مختلف شهر تهران نشان می‌داد که هیچ‌کدام از آن‌ها انسولین موسوم به انسولین قلمی آنالوگ ندارند. چیزی که تنها شاید به‌شکل محدود بشود از برخی داروخانه‌های منتخب تهیه کرد و به راحتی در دسترس همه بیماران قرار ندارد. «سامان» کسی که خودش مبتلا به دیابت نوع یک است به روزنامه «همدلی» می‌گوید که «تهیه انسولین قلمی سخت شده است. شاید باید بیست تا سی داروخانه را بگردیم و شانسی انسولین پیدا کنیم. من خودم این ماه نتوانستم انسولین تهیه کنم. هر دیابتی یک سهمیه 8تایی دارد، اما گاهی داروخانه‌ای که انسولین هم داشته باشند یا می‌گوید آزاد می‌فروشیم یا ‌این‌که از سهمیه 8تایی فقط 4 عدد تحویل می‌دهند.»

انسولین و قاچاق معکوس

حالا کمبود انسولین قلمی آنالوگ در داروخانه‌ها با واکنش‌های زیادی همراه شده است که بعضی از آن‌ها کاملاً بحث‌برانگیز است. شاید واکنش محمود نجفی‌عرب، رئیس کمیسیون اقتصاد سلامت اتاق تهران یکی از همین واکنش‌ها باشد. او دراین‌باره به تجارت‌نیوز گفته که «به روال هر سال بیش از 1.5برابر نیاز کشور انسولین وارد کشور شده است. پس نباید هیچ کمبودی وجود داشته باشد. اما انسولین وارد شده، مجددا صادر می‌شود. یا به عبارتی از راه‌های غیرقانونی از کشور خارج می‌شود.» البته واکنش‌های متفاوت دیگری هم وجود دارد که خبر از عدم واردات انسولین می‌دهد. اسدالله رجب، رئیس هیات‌مدیره انجمن دیابت ایران در واکنش به کمبود انسولین به ایسنا گفته که: «کمبود انسولین موضوع تازه‌ای برای بیماران مبتلا به دیابت نیست، اکنون با کمبود انسولین‌های خارجی(قلمی آنالوگ) روبه‌رو هستیم که مهم‌ترین عامل بروز آن، تحریم‌ها است.

البته انسولین تولید داخلی(انسولین انسانی) موجود است و کیفیت آن‌ها برای کنترل قندخون مبتلایان به دیابت مطلوب است.» کیفیتی که به‌نظر می‌رسد واکنش‌های متفاوتی نسبت به آن وجود داشته باشد و سبب‌ساز ایجاد این پرسش می‌شود که چرا مبتلایان به دیابت ترجیح می‌دهند از انسولین قلمی آنالوگ استفاده کنند که این روزها کمیاب هم شده است. دراین‌باره معاون آموزش‌وپژوهش انجمن مردم‌نهاد دیابت گابریک به روزنامه همدلی می‌گوید که «تزریق انسولین قلمی آنالوگ راحت‌تر است و درد کمتری دارد، بنابراین گاهی این‌گونه برداشت می‌شود که دیابتی‌ها برای لوکس بودن دوست دارند از انسولین قلمی آنالوگ استفاده کنند، اما اصلاً این‌طور نیست، ببینید حمله افت قند خون می‌تواند جان یک بیمار دیابتی را تهدید کند بنابراین دلیل اصلی ترجیح انسولین قلمی آنالوگ به انسولین انسانی این است که نوع آنالوگ آن، افت قند خون کمتری به بیمار می‌دهد. بنابراین همه دنیا انسولین قلمی را به‌خصوص برای دیابتی‌های نوع یک ترجیح می‌دهند.»

آیا انسولین داخلی هم کمیاب می‌شود؟

اما جدا از مسئله ترجیح و ‌این‌که یک بیمار دیابتی چه نوع انسولینی استفاده می‌کند، نگرانی‌های دیگری هم وجود دارد؛ نگرانی‌هایی که نشان می‌دهد کمبودها تنها مربوط به انسولین نیست و سایر اقلام مورد نیاز این گروه از بیماران هم نایاب شده است. همچنین نگرانی‌های جدی‌تری وجود دارد که دسترسی به نوع انسولین انسانی هم با محدودیت‌هایی روبه‌رو شود. دکتر «سارا صداقت»، معاون آموزش‌وپژوهش انجمن مردم‌نهاد دیابت گابریک به «همدلی» می‌گوید که «ماجرا فقط کمبود انسولین قلمی آنالوگ نیست، بلکه امروز با کمبود نوار تست قندخون و قرص‌های مورد نیاز افراد مبتلا به دیابت روبه‌رو هستیم. برای تامین انسولین‌های آنالوگ و حتی انسولین‌هایی که داخل کشور تولید می‌شود(انسانی) مشکل ارزی وجود دارد. اگرچه انسولین‌های داخلی در کشور خودمان تولید می‌شود اما 100درصد این تولید داخلی نیست و سورس انسولین (source)از کشورهای دیگر وارد می‌شود. بنابراین اگر در مسئله انتقال پول مشکل داریم برای همه انواع انسولین این مشکل وجود خواهد داشت.»

وی ادامه می‌دهد: «اگر این ماجرا ادامه پیدا کند قطعا به روزی می‌رسیم که انسولین برای همه گروه‌های دیابتی کمیاب می‌شود. شما فرض کنید با نبود انسولین قلمی آنالوگ همه بیماران از انسولین انسانی استفاده کنند که در داخل تولید می‌شود آن روز انسولین انسانی هم نایاب خواهد شد. ما به‌قدری که نیاز هست انسولین انسانی نداریم که بتوانیم پاسخگوی نیاز بیمارها باشیم. اگر الان انسولین انسانی کم نیست به این دلیل است که تقاضای این انسولین کم است اگر به دلیل کمبود و نایاب بودن انسولین قلمی آنالوگ تقاضا برای انسولین انسانی بالا برود آن هم با کمبود روبه‌رو خواهد شد.»

«صداقت» در پاسخ به پرسش درخصوص دلیل عدم توانایی تولید انسولین داخلی(انسانی) به مقدارمورد نیاز می‌گوید: «کارخانه‌های دارویی که با افزایش تقاضا رو‌به‌رو شوند به فرض ‌این‌که از امکانات مالی و تامین ارز برخوردار باشند که نیستند؛ مدتی زمان می‌برد که انسولین مورد نیاز را تولید کنند. معلوم نیست این وضعیت چند ماه طول بکشد و یک بیمار دیابتی حتی 12ساعت یا یک روز هم نمی‌تواند منتظر انسولین باشد. بعضی از کارخانه‌های تولید دارو مدعی این هستند که می‌توانند انسولین مورد نیاز را تولید کنند. اما وقتی تولید سالانه آن‌ها بررسی شود متوجه می‌شویم که خودشان هم در برابر چنین وضعیتی خلع سلاح هستند. چراکه source انسولین‌ها از خارج از ایران تامین می‌شود و با این مشکلات ارزی تامین انسولین بسیار سخت شده است. من نگران هستم و احتمال می‌دهم به جایی برسیم که همه انواع انسولین نایاب شود و همه امکان دسترسی به آن را نداشته باشند.»

«سارا صداقت» در پایان با بیان ‌این‌که «هدف همه ما این هست که در شرایط فعلی پاسخگو باشیم و راه حل به افراد دیابتی ارائه دهیم» بیان می‌کند: «مشکلات افراد مبتلا به دیابت فقط این‌ها نیست؛ امروز این افراد همچنان دسترسی به واکسن آنفلوآنزا ندارند، درصورتی که ایمنی این واکسن تا الان باید در بدن آنها ایجاد شده باشد. اما هیچ‌کس نمی‌داند که واکسن آنفلوآنزا را باید از کجا تهیه کنیم.»