چگونه دورکاری به بخش از فرهنگ کار تبدیل شد؟

روزنامه ایران: کارشناسان سالهاست از مزایای دورکاری حرف می‌زنند و از لزوم زیرساخت‌های ضروری برای همه گیری بیشتر آن مقاله و یادداشت می‌نویسند و دولت‌ها یکی پس از دیگری از «دولت الکترونیک» و خدمات آنلاین، برای کاستن از بوروکراسی اداری و بالا بردن کیفیت خدمت و صرفه جویی در وقت می‌گویند اما از قرار معلوم این کروناست که تمامی این ایده‌ها و کارهای نصفه نیمه را به مرحله اجرا درآورده است. وضعیتی که حالا در تمامی دنیا به بخش مهمی از فرهنگ کاری تبدیل شده است.

دیگر فرقی نمی‌کند عده‌ای هیجان زده با آن برخورد ‌کنند و تنها روی مزایایی مانند صرفه‌جویی زمان و هزینه مانور بدهند یا برخی محافظ کارانه‌تر معتقد باشند از طریق دورکاری نمی‌توان کارمندان را آن طور که باید و شاید کنترل کرد. بسیاری از کارشناسان معتقدند شاید آینده بسیاری از مشاغل بعد ازعبوراز کرونا با دورکاری پیوند بخورد. علیرضا علمی کارشناس حوزه کار معتقد است: «از آنجایی که شاخص‌های اقتصادی و سوددهی شرکت‌ها بسیار پایین آمده، شاید حتی آن دسته از کارفرماهایی که مخالف دورکاری هستند هم تنها راه پیش رو را دورکاری کارمندان و صرفه جویی بیشتر در هزینه‌های جاری بدانند اما همه این‌ها بعد از عبور ازاین تجربه و به دست آوردن نگاهی دقیق‌تر و قضاوتی واقعی‌تر میسر است.»

مرتضی کارفرمای یک شرکت فنی مهندسی و از طرفداران دور کاری می‌گوید: «ما با همه همکاران قرار گذاشتیم تا ساعت11صبح آنلاین آخرین گزارش‌ها را به یکدیگر بدهیم و از پیشرفت کار مطلع شویم اما ناگهان دیدیم وسط بحث جای صورت یک نفر خالی است. او بعد از چند دقیقه برگشت و با عذرخواهی گفت نزدیک بود کتری چایی روی اجاق بسوزد. طبعاً همه خندیدیم اما واقعیت این است که این وضعیت باعث کندتر شدن روند کار می‌شود و این تازه یک مثال ساده‌ است.»

منصوره کارمند یک شرکت واسط بیمه‌ای است. او و 20 کارمند دیگر شرکت تا قبل از شیوع کرونا هر روز ساعت 8 صبح به دفتر کارشان در خیابان اندرزگو می‌رفته‌اند و حالا تقریباً یک ماه تمام است که در فضای آنلاین فعالیت می‌کنند. منصوره با خنده می‌گوید: «من مانده‌ام چرا رئیس ما در اندرزگو دفتر گرفته و این همه اجاره می‌دهد وقتی ما می‌توانیم به راحتی در خانه کار کنیم و جواب مشتری‌ها را بدهیم؟»

علیرضا علمی کارشناس حوزه کار، موقعیت به دست آمده توسط کرونا را بزرگترین تجربه دورکاری در جهان می‌نامد که در صورت موفقیت آمیز بودن می‌تواند الگوهای جدیدی از کار را ایجاد کند. علمی با اشاره به دورکار شدن شرکت‌های بزرگ در جهان مانند توئیتر، مایکروسافت، ال‌جی، بسیاری از رسانه‌ها، شبکه‌های تلویزیونی و... می‌گوید: «یکی از اتفاقاتی که از سال‌های پیش در ایران به صورت کج دار و مریز شکل گرفت ایده میز خدمات ارباب رجوع در فضای آنلاین ادارات دولتی بود که امکان انجام کارها را از دور فراهم می‌کرد اما خیلی مورد استقبال مردم قرار نگرفت و مردم معتقد بودند حضور در شعب و دفاتر با اینکه هزینه مالی و زمانی دارد، مطمئن‌تر است. خب حالا می‌بینیم همان ایده چقدر توانسته کمک کند و می‌توان با تقویت زیرساخت‌ها با توجه به امکاناتی که کشور دارد می‌تواند حضور ارباب رجوع و کارمندان را در محل کار کمتر کند.»

او برای بهبود شرایط دورکاری هم پیشنهاداتی دارد: «از آنجایی که مدیران معتقدند دورکاری به رها شدن کارمند می‌انجامد می‌توانند با تماس‌های بیشتر در زمان کاری کارمندی را بیشتر تحت کنترل داشته باشند.» او داشتن تماس تصویری با کارمندان را باعث انگیزه بخشی به آنان می‌داند و البته به افراد دورکار هم پیشنهاد می‌دهد که در ساعات اداری سعی کنند چند زمان کوتاه را به استراحت یا بلند شدن از پشت میز کار و رفتن به اتاق دیگری اختصاص دهند تا تداعی کننده محل کار در ذهن آنها باشد. همچنین مثل روزهایی که در محل کار حاضر می‌شوند، دوش بگیرند و لباس رسمی بپوشند.

دورکاری درنهایت به کاستن از حجم ترافیک در کلانشهرها، کاهش آلودگی هوا، صرفه جویی در هزینه رفت و آمد برای ارباب رجوع و کارمند، صرفه جویی در وقت و درنهایت روان‌تر شدن پروسه کاری و کاهش بوروکراسی اداری و کاغذبازی می‌انجامد؛ رؤیاهایی که کرونا آنها را محقق کرده و به وضعیتی حتمی در جهان بدل کرده است.

البته در کنار کارمندان شرکت‌ها یا مشاغلی که توان دورکاری دارند افرادی هم مجبور به ترک منزل و حضور در جامعه هستند. کارگران روزمزدی که تحت بیمه نیستند و جزو اقشاری هستند که خطر گرسنه ماندن برای آنها چیزی کم از کرونا نیست. آنهایی که نمی‌توانند از پشت لپ تاپ و با لباس راحتی دیواری را بالا ببرند، زمینی را بیل بزنند یا چرخ صنعتی را بچرخانند.