آخرت شناسی اقوام و ادیان

خبرگزاری مهر: نگاهی گذرا به تاریخ زندگی بشر، فارغ از اینکه چه کیش و آیینی داشته حاکی است حیات پس از مرگ دغدغه همه اقوام و ادیان بوده و اغلب معتقد بوده‌اند پس از امروز فردایی است که باید در محکمه عدالت حاضر شده و پاسخگوی اعمال خود باشند.

زندگی بشر به دو بخش دنیا و آخرت تقسیم می شود، دنیا زندگی مادی و این جهانی است و منظور از آخرت نیز جهانی است که پس از مرگ و وداع با این دنیا به آنجا رفته، پاداش و کیفر اعمال دنیوی خود را دریافت کرده و زندگی ابدی خواهیم داشت .

در آخرت برخلاف دنیا انسان به تنهایی در پیشگاه حق تعالی حاضر شده و باید خود به تنهایی و فقط با کمک اعمالی که داشته، پاسخگوی امور دنیایی خود باشد .

همه ما وقتی قصد سفری چند روزه را داریم، برنامه ریزی دقیقی می کنیم و با پیش بینی هر آنچه ممکن است در طول سفر چند روزه به کارمان بیاید، همه آنها و حتی تا می توانیم بیشتر را برداشته و همراه می بریم، مبادا در سفر کوچکترین مشکلی پیش بیاید و به اصطلاح در غربت دستمان به جایی بند نباشد.

با چنین نگاهی طبیعی است باید حقیقت و اهمیت سفر آخرت را نیز شناخت و برای این سفر که همیشگی است تا فرصت باقی است، برنامه ریزی کرده، مایحتاج سفر که ذخایر معنوی بوده و اعمال خیر و نیک و صالح را شامل می شوند برای خود اندخته کنیم تا مبادا در تنهایی آخرت، در پیشگاه خداوند متعال شرمنده شده، با مشکل مواجه شویم . بی تردید کم توجهی به این مهم، جبران ناپذیر بوده و تبعات منفی بسیاری بدنبال دارد.

قرآن کریم، تنها کتاب آسمانی است که از روز رستاخیز به تفصیل سخن رانده تا جایی که 107 آیه قرآن بطور مستقیم به "آخرت" پرداخته و آیات بی‌شماری دیگری نیز به اشکال مختلف به جهان دیگر و زندگی در آن دنیا اشاره دارند .

قرآن کریم از روز واپسین با اسامی مختلفی یاد کرده است که هر کدام ویژگی و وجهی از وجوه و بعدی از ابعاد آن را تبیین می کند، از جمله روز جزا، روز برخاستن، روز محاسبه، روز جمع شدن، روز جدایی حق از باطل، روز اندوه و حسرت، روز خارج شدن از قبور، روز برانگیخته شدن، روز بسیار نزدیک، روز پایان و روز جاودانگی .

آخرت شناسی اقوام و ملل گذشته

نگاهی گذرا به تاریخ زندگی بشر، فارغ از اینکه چه کیش و آیینی داشته اند حاکی از آن است که حیات پس از مرگ دغدغه همه اقوام و ملل بوده است .

حیات پس از مرگ نگرانی همیشگی همه انسانها بوده و اغلب اعتقاد داشتند پس امروز، فردایی هست که باید در محکمه عدالت حاضر شده و پاسخگوی اعمال و کردار خود باشند.

مصریهای باستان مردگان خود را مومیایی می کردند تا اجساد با کمترین تغییر برای حیات دوباره آماده باشند و تمام اشیاء و اموال لازم برای یک زندگی عادی را در کنار مومیایی قرار می دادند که پس از زنده شدن کمبودی نداشته باشد .

آیین هندو یا هندوئیسم از ادیان بسیار کهن جهان است. براساس این آیین، همه مظاهر طبیعت روح دارند و روح فناناپذیر است.

آیین بودا شاخه ای از آیین هندو است که در مخالفت با تعصبهای برهمنان شکل گرفت. براساس تعالیم بودا زندگی با مرگ جسمانی پایان نمی پذیرد بلکه در قالب بدن دیگری در همین دنیا به حیات خود ادامه می دهد.

گرچه تناسخ به معنایی که در آیین هندو و بودا آمده باطل است و فیلسوفان و متکلمان مسلمان دلایل محکم و متعددی در رد آنها آورده اند اما اصل اعتقاد این دو گروه نشان از باور آنها به حیات پس از مرگ و دنیایی دیگر است .

آیین زرتشت از آیین‌های ایران پیش از اسلام است. این آیین نیز حیات پس از مرگ و بقای روح انسان را قبول دارد.

بر اساس تعالیم زرتشت روح پس از مرگ از تن انسان جدا شده و به مدت سه روز در اطراف پیکر خود باقی مانده و درباره اعمال گذشته می اندیشد. روز چهارم روح جسد را ترک می کند و راهیِ جهان دیگر می شود. در این سفر اعمال به صورت دختری زیبا یا پیر زنی فرتوت و ترشرو بر او ظاهر می‌شوند و او را تا رسیدن به مقصد همراهی می‌کنند.

آخرت شناسی مسیحیان ریشه در "کتاب مقدس" (عهد جدید و عهد عتیق) آنان دارد . مسیحیان نیز اعتقاد دارند ارواح با مرگ جسمانی از بین نمی روند بلکه باقی می مانند و برای قضاوت و داوری در محکمه عدل الهی حاضر می شوند.

برخی آیات قرآن کریم که به آخرت اشاره کرده اند:

سوره اسراء، آیه 45: وَإِذَا قَرَأْتَ الْقُرآنَ جَعَلْنَا بَیْنَکَ وَبَیْنَ الَّذِینَ لاَ یُؤْمِنُونَ بِالآخِرَةِ حِجَابًا مَّسْتُورًا؛ و چون قرآن بخوانى میان تو و کسانى که به آخرت ایمان ندارند پرده‏اى پوشیده قرار مى‏دهیم .

سوره یوسف،آیه 57: وَلَأَجْرُ الآخِرَةِ خَیْرٌ لِّلَّذِینَ آمَنُواْ وَکَانُواْ یَتَّقُونَ؛ و البته اجر آخرت براى کسانى که ایمان آورده و پرهیزگارى مى‏نمودند بهتر است .

سوره یونس، آیه 64: لَهُمُ الْبُشْرَى فِی الْحَیاةِ الدُّنْیَا وَفِی الآخِرَةِ لاَ تَبْدِیلَ لِکَلِمَاتِ اللّهِ ذَلِکَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ؛ در زندگى دنیا و در آخرت مژده براى آنان است وعده‏هاى خدا را تبدیلى نیست این همان کامیابى بزرگ است .

سوره نحل، آیه 41: وَالَّذِینَ هَاجَرُواْ فِی اللّهِ مِن بَعْدِ مَا ظُلِمُواْ لَنُبَوِّئَنَّهُمْ فِی الدُّنْیَا حَسَنَةً وَلَأَجْرُ الآخِرَةِ أَکْبَرُ لَوْ کَانُواْ یَعْلَمُونَ؛ و کسانى که پس از ستمدیدگى در راه خدا هجرت کرده‏اند در این دنیا جاى نیکویى به آنان مى‏دهیم و اگر بدانند قطعا پاداش آخرت بزرگتر خواهد بود .

سوره رعد، آیه 34: لَّهُمْ عَذَابٌ فِی الْحَیَاةِ الدُّنْیَا وَلَعَذَابُ الآخِرَةِ أَشَقُّ وَمَا لَهُم مِّنَ اللّهِ مِن وَاقٍ؛ براى آنان در زندگى دنیا عذابى است و قطعا عذاب آخرت دشوارتر است و براى ایشان در برابر خدا هیچ نگهدارنده‏اى نیست .

سوره نور، آیه 14: وَلَوْلَا فَضْلُ اللَّهِ عَلَیْکُمْ وَرَحْمَتُهُ فِی الدُّنْیَا وَالْآخِرَةِ لَمَسَّکُمْ فِی مَا أَفَضْتُمْ فِیهِ عَذَابٌ عَظِیمٌ؛ و اگر فضل خدا و رحمتش در دنیا و آخرت بر شما نبود قطعا به [سزاى] آنچه در آن به دخالت پرداختید به شما عذابى بزرگ مى‏رسید .

سوره اسراء، آیه 21: انظُرْ کَیْفَ فَضَّلْنَا بَعْضَهُمْ عَلَى بَعْضٍ وَلَلآخِرَةُ أَکْبَرُ دَرَجَاتٍ وَأَکْبَرُ تَفْضِیلًا؛ ببین چگونه بعضى از آنان را بر بعضى دیگر برترى داده‏ایم و قطعا درجات آخرت و برترى آن بزرگتر و بیشتر است .

سوره توبه، آیه 38: یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ مَا لَکُمْ إِذَا قِیلَ لَکُمُ انفِرُواْ فِی سَبِیلِ اللّهِ اثَّاقَلْتُمْ إِلَى الأَرْضِ أَرَضِیتُم بِالْحَیَاةِ الدُّنْیَا مِنَ الآخِرَةِ فَمَا مَتَاعُ الْحَیَاةِ الدُّنْیَا فِی الآخِرَةِ إِلاَّ قَلِیلٌ؛ اى کسانى که ایمان آورده‏اید شما را چه شده است که چون به شما گفته مى‏شود در راه خدا بسیج‏شوید کندى به خرج مى‏دهید آیا به جاى آخرت به زندگى دنیا دل خوش کرده‏اید متاع زندگى دنیا در برابر آخرت جز اندکى نیست .

سوره روم، آیه 7: یَعْلَمُونَ ظَاهِرًا مِّنَ الْحَیَاةِ الدُّنْیَا وَهُمْ عَنِ الْآخِرَةِ هُمْ غَافِلُونَ؛ از زندگى دنیا ظاهرى را مى‏شناسند و حال آنکه از آخرت غافلند .