|
جام جم آنلاين: شيخ اجل ، استاد سخن ، مصلح الدين و بسيار اسامي ديگري كه ميتوان به اين موارد افزود؛ همه القابي هستند براي معرفي شخصيت يك انسان، انساني كه امروز او را به نام سعدي شيرازي ميشناسيم و يكي از مفاخر نه تنها ايران بلكه همه بشريت است.
يكم ارديبهشت بزرگداشت شاعري است كه شايد بتوان او را يكي از طراحان و پايهگذاران اخلاق و به نوعي حقوق بشر معرفي كرد. كسي كه چندين قرن پيش از اين سرود: بني آدم اعضاي يك پيكرند/ كه در آفرينش ز يك گوهرند.
سعدي شيرازي در همان قرن هفتم و با الهام از آموزههاي اصيل مكتب اسلام و نشستن پاي كلاس درس اخلاق در نظاميه بغداد، عصاره و جان كلامي كه امروز داعيهداران جهان آن را به عنوان يك منشور تحت عنوان حقوق بشر طرح ميكنند، در يك بيت و چند كلمه سرود و به نظم كشيد.
القاب گوناگون سعدي همگي نمايانگر بخشي از وجوه چندشخصيتي اين شاعر و انديشمند اخلاقگرا و توانمند است. در همين رابطه دكتر ضياء موحد، شاعر و فيلسوف در گفتگو با «جامجم» معتقد است القاب سعدي هركدام ميتواند دستمايهاي براي بررسي آثار او باشد.
افصحالمتكلمين
ضياء موحد ميگويد: جداي از القابي كه اشاره شد سعدي را افصحالمتكلمين هم ميدانند و اين به واسطه فصاحت فوقالعاده كلام او به ويژه در نثر بوده است.
او با اشاره به لقب شيخ اجل ادامه ميدهد: اجل كه ريشهاش در جليل بودن است يك صفت تفضيلي است كه به دليل مقام و اعتبار بالاي سعدي به او اطلاق شده است و شيخ هم احتمال دارد يكي از عناوين خانقاهي باشد؛ همان طور كه در طبقات الصوفيه هم سعدي جايگاه بالايي دارد.
ضياء موحد كه خود يكي از سعديپژوهان برجسته كشور است، درباره عنوان «استاد سخن» هم ميگويد: قدرتي كه سعدي در حوزه زبان فارسي هم در قصيده، هم در غزل، هم در مثنوي و هم در نثر به نمايش در ميآورد، اگر نگوييم بينظير به واقع كمنظير است.
او ادامه ميدهد: نوعي شعر وجود دارد كه امروز به آن «گفتاري» ميگويند ؛ سعدي گاهي تصاوير ديداري را حذف ميكند و شعري ميآفريند كه در آن مخاطب با يك تصوير شنيداري صرف روبه رو ميشود كه اين نوع آثار او هم به صورت نثر نوشته شدهاند و هم به صورت نظم، هم در غزليات يافت ميشوند و هم در گلستان و بوستان.
مصلحالدين جامعهشناس
از سوي ديگر دكتر منوچهر اكبري، رئيس دانشكده ادبيات و علوم انساني دانشگاه تهران لقب اصلي سعدي را مصلحالدين عنوان ميكند و به « جامجم » ميگويد: تفاوت سعدي با برخي بزرگان چون حافظ و عطار و... اين است كه او پرورشيافته حوزههاي علميه قديم بود كه در آن روزگار به آن نظاميه ميگفتند، در حالي كه اكثر عرفاي ما در خانقاهها و اماكن متعلق به صوفيان درس آموخته بودند.
دكتر اكبري يكي از مهمترين ويژگيهاي سعدي را مسلط بودن به زبان و ادبيات عربي ميداند و ادامه ميدهد: انتخاب نثر مسجع توسط او كاملا آگاهانه و به دليل آشنايي او با زبان عربي است و تحت تاثير موسيقي و آهنگي است كه متون ديني ما داشتهاند و او در واقع ظرفيتهاي ناشناخته زبان را كشف و از آن استفاده ميكند.
رئيس دانشكده ادبيات دانشگاه تهران ميافزايد: سعدي شايد در نگاه سطحي و از نظر كميت شاعر و نويسندهاي متوسط باشد اما بزرگترين هنر سعدي اين است كه تا زماني كه شعرش را آنقدر چكش كاري نميكرد و پخته نميشد، آن را منتشر نميكرد او تاكيد ميكند: سعدي در كنار همه اين موارد و القاب يك توريست و جامعهشناس بزرگ است و با سفرهاي مختلفي كه به شهرها و كشورهاي مختلف داشته با نگاهي نو و متفاوت حكايتهاي آموزنده و فراواني را با ايجاز كامل روايت كرده است ، به گونهاي كه گاه موضوعي كه ما شايد در 12 صفحه نتوانيم بگوييم را او در 12 سطر خلاصه كرده است بيآن كه چيزي از جان كلام كم شود.
طناز اخلاقگرا
اما اسماعيل اميني شاعر و استاد دانشگاه كه بتازگي پژوهش او با عنوان لبخند سعدي منتشر شده است سعدي را شاعر و انديشمندي معرفي ميكند كه آثارش در زمينه طنز نيز بسيار فاخر و ارزشمند است.
اسماعيل اميني ميگويد: ردپاي طنازي و شوخي را ميتوان در تمام آثار سعدي و حتي غزل هايش جستجو كرد و او با اصطلاحات عرفاني و رابطه عاشق و معشوق هم شوخي ميكند. او غزلهاي سعدي را داراي طنزي فاخر ميداند و ميگويد: طنزي كه سعدي استفاده ميكند به اصطلاح اصل جنس است.
اميني تاكيد ميكند: سعدي بارها و بارها به ويژه در نثر با رويكرد طنز پادشاهان و قدرتمندان را به انتقاد ميگيرد كه همين موضوع او را نسبت به ديگر شاعران همسطحش متمايز ميسازد.
برنامههاي بزرگداشت سعدي در شيراز
مركز سعديشناسي همه ساله براي بزرگداشت سعدي و توجه ويژه به يكي از آثار او عنواني را انتخاب ميكند و امسال بوستان را براي اين منظور برگزيده است. به همين دليل، امروز ساعت 9 صبح در تالار حافظ شهر شيراز سخنرانيهاي علمي درباره «بوستان» سعدي انجام ميشود.
به گزارش خبرنگار ما در نشستهاي علمي، احمد سميعي، غلامحسين ابراهيمي ديناني، اصغر دادبه، سيروس شميسا، علياشرف صادقي و ابراهيم قيصري سخنراني ميكنند. به گفته كمالي سروستاني كه رئيس مركز سعديشناسي است گلباران آرامگاه سعدي، بازديد رايگان از آرامگاه، مسابقه حكايتخواني و شب شعر از ديگر برنامههاي امسال بزرگداشت سعدي در شيراز است.
مدير مركز سعديشناسي درباره طرح تدوين دانشنامه سعدي هم گفت: تاكنون موفق شدهايم بر اساس مطالعات انجامشده و نيز كليات سعدي، مدخلهاي اوليه دانشنامه را برگزينيم. رايزنيهاي اوليه با اعضاي هيأتعلمي اين دانشنامه صورت گرفته است و تدوين مقالهها از امسال شروع ميشود.
از سوي ديگر و به همت شهركتاب تهران همزمان با روز بزرگداشت اين شاعر كشورمان سلسله درسگفتارهايي درباره سعدي در شهركتاب تهران آغاز ميشود و به مدت يك سال و نيم به صورت هفتگي ادامه خواهد يافت.