بررسی دلایل اصلی ریزش بورس

روزنامه همدلی: چند وقتی می‌شود که بازار سرمایه بار دیگر درگیر حواشی و اخبار منفی شده است. در پی ریزش بیش از 36هزار واحد دیگر شاخص کل بورس، در دوشنبه‌ای که گذشت، صدای سهامداران معترض برای چندمین بار در هفته‌های اخیر از مقابل سازمان بورس و اوراق بهادار شنیده شد.

معاون وزیر صمت بر اساس برخی از گفته‌ها به دلیل قیمت‌گذاری دستوری فولاد، استفعا داد، همزمان برخی از خبرگزاری‌ها استعفای داریوش اسماعیلی را در زمینه حاشیه‌های فولاد به کلی تکذیب کردند و وزیر اقتصاد نیز با عجله به سوال خبرنگاری در زمینه وضعیت ریزشی بورس این‌طور پاسخ داد:«مسئولان اقتصادی و بورسی کشور تمام تلاش‌شان را برای بهبود وضعیت بورس به کار می‌گیرند، برای صعودی شدن بورس باید برنامه‌هایمان اجرایی شود تا بتوان نتیجه آن را دید». اما مهم‌تر از همه این اتفاقات، حاشیه‌هایی بود که در فضای مجازی در زمینه فعالیت سفته‌بازی برخی از کارگزاری‌ها مطرح می‌شد. همزمان علاوه بر تجمعات اعتراضی در مقابل سازمان بورس و اوارق بهادار بود که فیلم کوتاهی درباره سفته‌بازی از سوی برخی از کارگزاری‌ها در فضای مجازی دست به دست می‌شد؛ بخشی از صحبت‌های تلفنی چند نفر که بر اساس ادعاها، تصور می‌شد از اعضای یکی از کارگزاری‌های شناخته شده هستند.

مرور مکالمه اعضا در کل نشان‌دهنده خالی کردن و جمع کردن سهام شرکت‌ها توسط بازیگران بود و در کل تشکیل صف‌های خرید و فروشی که معنایی جز نوسان‌گیری از جیب سهامداران دیگر نمی‌تواند داشته باشد. محتوای این کلیپ‌هایی که از نگاه بسیاری از ناظران حرفه‌ای بازار، کاملا غیرحرفه‌ای یا ساختگی به نظر می‌رسید در حالی در میان کاربران فضای مجازی دست به دست می‌شد که اظهارنظرهای مختلف دیگری به صورت همزمان درباره دلایل اصلی ریزش بازار سرمایه مطرح شد. برخی دستکاری قیمت‌ سهام شرکت‌ها، برخی قرارگیری در آستانه تحولات سیاسی و برخی دیگر نیز عدم رفتار حرفه‌ای سهامداران در مواجهه با اخبار و شایعات را از دلایل مهم این ریزش‌ها تلقی می‌کردند. در روزی که گذشت، قیمت بسیاری از شرکت‌های دولتی تازه عرضه شده به بازار به بهای اولیه خود رسیدند و حتی صندوق‌های دولتی از جمله پالایشی یکم نیز با 50 درصد زیان به سرمایه سهامداران تبدیل به مهم‌ترین اخبار داغ و تیترهای اقتصادی شدند.

حمید کوشکی، یکی از کارشناسان بازار سرمایه، در گفت‌وگو با «همدلی» روند کلی بازار و برخی از اظهارنظرهای سهامداران درباره دلایل ریزش بورس را این‌طور تحلیل می‌کند: «درباره فیلم کوتاهی که در روزهای اخیر درخصوص سفته‌بازی برخی از کارگزاری‌ها منتشر شده باید گفت که صحبت‌های مطرح شده در این فیلم کاملا نشان‌دهنده یک مکالمه غیرحرفه‌ای است، کارگزاری‌ها هیچ‌گاه به این صورت در زمینه تشکیل صف‌های خرید و فروش صحبت نمی‌کنند، در کل تا زمانی که مستندات در این زمینه قوی نباشد، نمی‌توان پیرامون این گونه مسائل اظهارنظر کرد و به این مسائل دامن زد. به نظر می‌رسد که صحبت‌های مطرح شده در این فیلم کوتاه نشان دهنده ساختگی بودن این مسائل برای ایجاد نگرانی هر چه بیشتر در میان سهامداران است».

این کارشناس بازار سرمایه در ادامه صحبت‌های خود با «همدلی» افزود: «در بازارهای مالی مفهوم ارزش اهمیت زیادی دارد و این ارزش‌ها بر اساس یک حرف جدید رنگ عوض نمی‌کنند، در واقع ارزش یک دارایی مطلق نیست و این در حالی است که بسیاری از سهامداران با این مفهوم آشنا نیستند». کوشکی ادامه داد: «وقتی یک تحلیل‌گر در ماه گذشته اعلام کرده که یک سهم ارزنده است و حالا از عدم ارزندگی این سهم سخن می‌گوید، این نشان می‌دهد که فرهنگ سرمایه‌گذاری در میان افراد جامعه هنوز توسعه‌نیافته است، دارایی‌های مالی یا سهام مانند دارایی‌های فیزیکی از خاصیت چسبندگی برخوردار نیستند، در خصوص صحبت درباره ارزش دارایی‌های فیزیکی مثال ارزش پراید طی چند سال اخیر را می‌توان مطرح کرد؛ به عنوان مثال فردی که در سال 95 یک دستگاه پراید را به قیمت 20میلیون خریداری کرده و حالا قیمت این خودرو به حدود سه برابر رسیده، دلیل این رشد قیمتی در واقع خاصیت چسبندگی قیمت این دارایی فیزیکی به بخش‌های بالاتر است، اما این وضعیت درباره دارایی‌های مالی مطرح نیست و دارایی‌های مالی مانند فیزیکی این چسبندگی قیمت را ندارند». این کارشناس بازار سرمایه در ادامه صحبت‌های خود با «همدلی» افزود: «برخی از سهامداران در مواجهه با ریزش بازار، دولت و مسئولان را مقصر دانسته و می‌گویند، ما به دعوت مسئولان به بازار آمدیم، این در حالی است که سرمایه‌گذاری در هر حوزه‌ای باید توسط خود فرد مدیریت شود، مردم باید برای خرید سهام شرکت‌ها، گزارش‌های موجود در سامانه کدال را بررسی کنند و با آگاهی از وضعیت بنیادی شرکت‌ها، اقدام به سرمایه‌گذاری کنند، بازار سرمایه نباید درگیر شعارهای پوپولیستی باشد و با دعوت یا اظهارنظر مسئولان، سرمایه‌های ورودی به این بخش افزایش یابد».

کوشکی ادامه داد: «در هنگام عرضه صندوق پالایشی یکم به بازار بود که عده زیادی تنها با وعده‌های دولت این صندوق را خریداری کردند و این موضوع دست به دست گشت که سود خوبی با خرید این صندوق در انتظار است، این در حالی است که سهامداران باید در هنگام عرضه این صندوق‌ها، وضعیت شرکت‌های موجود در این صندوق را با استفاده از سامانه کدال بررسی می‌کردند». کوشکی ادامه داد: «این عدم درک نسبت به شرایط بازار را در کنار بدبینی مردم نسبت به مسئولان در نظر بگیرید، همه این عوامل در ایجاد این شرایط نامناسب دخیل هستند». این کارشناس بازار سرمایه در ادامه با اشاره به گزارش‌های اخیر درباره سرکوب قیمت فولاد و تاثیر دستکاری ارزش این نماد که به عنوان لیدر بازار از اهمیت زیادی برخوردار است به «همدلی» گفت: «اخیراً یک سری صحبت‌ها در زمینه دستکاری قیمت‌ فولاد مطرح می‌شد که با فشارهای ایجاد شده این قضیه منتفی شد، یک عده با شانتاژ سعی داشتند تا دولت را در این زمینه متهم کنند، اما با تلاشی که انجام شد توانستیم بالاخره فضای بازار را آرام‌تر کنیم، واقعیت این است که مردم همیشه کارهای پوپولیستی را دوست دارند و تحمل قبول واقعیت‌ها را ندارند. بر همین اساس هشدارهای کارشناسان در اواخر تیرماه سال جاری در زمینه وضعیت خطرناک بازار سرمایه نادیده گرفته شد». کوشکی افزود: «وزیر صمت در زمینه قیمت‌گذاری دستوری فولاد نیت خوبی داشت، رزم‌حسینی معتقد بود که وقتی متریالی در داخل کشور تولید می‌شود نباید بر اساس قیمت‌های جهانی ارزش‌گذاری شود، اما به نظر می‌رسد که شیوه برخورد یا سیاست اتخاذ شده در این زمینه درست نبود و این طور به نظر می‌آمد که رزم‌حسینی از این‌که شرکت‌های فولاد سود کنند، خشنود نبود، در کل سرکوب قیمت فولاد باعث افت سرمایه‌گذاری در این بخش و قاچاق فولاد به کشورهایی از قبیل عراق می‌شود، این در حالی است که در صورتی که قیمت‌گذاری بر مبنای بازارهای جهانی باشد، می‌توان از سود آن برای توسعه این بخش استفاده کرد».

توصیه کارشناسان به سهامداران متضرر

این کارشناس بازار در ادامه گفت: «به جای جو دادن به این صحبت‌ها و افکار منفی باید ریشه اصلی مشکلات موجود در این بازار را بررسی کرد، باید فرهنگ سرمایه‌گذاری را در میان مردم توسعه داد و در کل باید به گزارش‌های شرکت‌ها و وضعیت بنیادی صنایع، توجه کرد. به مردم توصیه می‌کنم تا انتظارات خود را از بازار سرمایه کمتر کنند و به جای اینکه در سال 100درصد یا 200درصد سود از این بازار کسب کنند، به فکر سود 30 یا 40درصدی در سال باشند». کوشکی افزود: «یکی از دلایل اصلی رشد بازار سرمایه در سال‌های اخیر افزایش قابل‌توجه نرخ ارز بود بنابراین با در نظر گرفتن نرخ ارز، باید دید بلندمدتی به این بازار داشته باشیم، به عنوان مثال افرادی هستند که در سال‌های 93 یا 94 سهام شرکت‌ها را خریداری کرده و بعد از سه سال به سودهای خوبی رسیده‌اند، بنابراین باید افق دید بلند مدت در این بازار داشت».

به گفته این کارشناس: «در اواخر تابستان که تصور بر این بود که ترامپ دوباره روی کار می‌آید، قیمت دلار تا 30هزار تومان رسید، بنابراین با توجه به نرخ‌های جهانی تصور می‌شد که رشد خوبی در انتظار بازار است، اما کاهش قیمت دلار از یک سو و عدم اطمینان مردم به مسئولان از سوی دیگر همگی در ایجاد روند ریزشی بازار تاثیرگذار بوده‌اند که تحت این شرایط باید افق دید بلند مدت داشت». کوشکی افزود: ساختار بازار متناسب با رفتار متغیرها پیش می‌رود و این طور نیست که بازار با حرف و اظهارنظر بالا و پایین شود. البته بحث قانون‌گذاری را هم نباید نادیده گرفت، ریسک‌های سیستماتیک در همه بازارهای مالی وجود دارند که همانطور که گفته شد باید دید سرمایه‌گذاری را بلندتر کرد».