انتظار نابه‌جای ترمیم اقتصاد با حضور بایدن

روزنامه شرق: انتخابات آمریکا پایانی بود بر دوران سخت ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ و می‌تواند آغازی باشد تا اقتصاد ایران جان تازه‌ای بگیرد.

اینکه انتخاب جو بایدن و احتمالا بازگشت آمریکا به برجام چقدر می‌تواند در اقتصاد کشور ما تأثیرگذاری بیشتری داشته باشد، سؤالی بود که از حیدر مستخدمین‌حسینی، اقتصاددان و معاون اسبق وزیر اقتصاد پرسیدیم.

او در پاسخ گفت باید سیستم و مدیریت اقتصادی کشور اصلاح شود و مجلس و دولت به وفاق برسند. مستخدمین‌حسینی همچنین گفت باید اظهار تأسف کرد که بعد از چهار دهه تقابل با آمریکا در وضعیتی قرار گرفته‌ایم که انتخابات آنها باید در ساختار اقتصادی و سیاسی ما مهم شمرده شود، این نکته قابل‌تأملی است و نیاز به این دارد که کارشناسان و جامعه‌شناسان به آن ورود کنند که چرا این تغییرات چنین تأثیر بنیادینی بر زندگی ایرانی‌ها داشته است.

لزوما یک عامل بیرونی مانند پیروزی جو بایدن نمی‌تواند عدم تعادل اقتصاد ایران را ترمیم کند و ما نباید احساس کنیم شرایط اقتصادی کشور مانند بازار سرمایه، بازار ارز، طلا و بورس‌ یکباره بهبود یافته و به حالت طبیعی برگردد؛ مگر اینکه مسئولان ما بپذیرند در مدیریت اقتصاد خطا و اشتباه داشته‌اند.

انتخابات آمریکا و تأثیر پیروزی جو بایدن بر اقتصاد ایران را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

اگر بخواهیم آسیب‌شناسی درباره انتخابات آمریکا داشته باشیم، می‌توانیم از دو منظر به آن نگاه کنیم؛ نخست اینکه باید اظهار تأسف کرد که بعد از چهار دهه تقابل با آمریکا در وضعیتی قرار گرفته‌ایم که انتخابات آنها باید در ساختار اقتصادی و سیاسی ما مهم شمرده شود، این نکته قابل‌تأملی است و نیاز به این دارد که کارشناسان و جامعه‌شناسان به آن ورود کنند که چرا این تغییرات چنین تأثیر بنیادینی بر زندگی ایرانی‌ها داشته است.

البته امروز، نظام سیاسی و اقتصادی کشورها به‌صورت اجزای به‌هم‌پیوسته مورد ارزیابی قرار می‌گیرند و اگر در کشوری تنش ایجاد شود، روی کشورهای دیگر نیز تأثیر می‌گذارد؛ در ‌این‌ بین، آمریکا با 30 درصد تولید ناخالص داخلی، نمی‌تواند بر ساختار اقتصادی دیگر کشورها بی‌تأثیر باشد؛ چنانچه تأثیر رفتارهای دونالد ترامپ را بر دنیا دیدیم.

‌ اما اینکه کشور ما این‌چنین تحت تأثیر اتفاقات آنان باشد، جای تعجب دارد و نشان‌دهنده مدیریت ضعیف مسئولان ما‌ست. قطعا انتخابات در آمریکا، در کوتاه‌مدت به دلیل هیجانی که به وجود می‌آورد، تأثیر موقتی روی ساختارها دارد‌ اما به دلیل ساختار معیوب کشور ما که نه‌تنها سیستم محسوب نمی‌شود بلکه حتی اجزای آن از تعادل خارج شده و از هم پاشیده است، لزوما یک عامل بیرونی مانند پیروزی جو بایدن نمی‌تواند عدم تعادل اقتصاد ایران را ترمیم کند و ما نباید احساس کنیم شرایط اقتصادی کشور مانند بازار سرمایه، بازار ارز، طلا و بورس‌ یکباره بهبود یافته و به حالت طبیعی برگردد؛ مگر اینکه مسئولان ما بپذیرند در مدیریت اقتصاد خطا و اشتباه داشته‌اند.

به عقیده شما چگونه می‌توان اقتصاد را از شرایط بحرانی کنونی خارج کرد؟

توصیه من این است که باید دست به اصلاحات زیربنایی جدی زده شود. مجلس و دولت نیز باید با یک وفاق مشترک، پذیرای اشتباهات باشند و برای تصحیح آن اقدام کرده و برای برون‌رفت از مشکلات به‌وجود‌آمده تصمیم‌گیری کنند. اگر مجموعه سیاسی و اقتصادی ما چنین تصمیمی را بگیرد، حتما می‌توانیم از انتخاب رئیس‌جمهور جدید آمریکا به نفع کشور و مردم استفاده کنیم؛ در غیر این صورت به صرف انتخاب جو بایدن شرایط بهتر و بازار سرمایه، بورس و ارز ما اصلاح نخواهد شد.

به این نکته نیز توجه کنید که اتفاقات رخ‌داده مانند پایین‌آمدن قیمت دلار، یک اتفاق هیجانی و کوتاه‌مدت است که با گذر از این دوران و با عقلانیت، برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری درست می‌توان از آن استفاده کرد و شرایط را بهبود بخشید و بابی باز کرد تا ساختارهای اقتصادی کشور اصلاح شود.

فکر می‌کنید این اصلاح ساختارها در بازارهای ما چه اثری دارد؟ به‌هر‌حال محصولات مهمی مانند فولاد و پتروشیمی در بورس معامله می‌شوند که می‌تواند در صادرات نقش زیادی داشته و در تعامل با جهان نقش داشته باشند.

سهم ما در فولاد اصلا قابل مقایسه با چهار دهه گذشته نیست و رشد بسیار مفید و مؤثری داشته‌ایم. سهم ما از فولاد جهانی افزایش زیادی داشته که نشان‌دهنده نگاه درست بخش صنعتی ما‌ست.

سیاست‌هایی که در صنعت پتروشیمی بعد از جنگ اتخاذ کردیم نیز باعث افزایش سهم ما در بازار منطقه و جهان شد؛ بنابراین اگر تحریم‌ها برداشته شود، بورس کالای ما می‌تواند نقش مؤثری در ارتباط با شرکت‌هایی که به‌صورت بین‌المللی کار می‌کنند، داشته باشد.

بورس کالا می‌تواند در ارزآوری به کشور در راستای سیاست «اقتصاد بدون نفت» کمک کند و هدف‌های بزرگ در صنعت فولاد و پتروشیمی مانند عسلویه را گسترش داد. قطعا نتیجه آن نیز به جیب مردم خواهد رفت و درآمد سالانه افزایش پیدا خواهد کرد. ببینید؛ تحریم برای اقتصاد کشور ما که کشوری در‌حال‌توسعه هستیم، سم مهلکی است پس باید از هر عاملی که بتواند بین اقتصاد ایران و نظام جهانی پیوند ایجاد کند تا ما را از شرایط دوران ترامپ خارج کند استقبال کنیم؛ حال این پیوند می‌تواند ایجاد روابط با کشورهای پیشرفته باشد یا تقویت نهادهایی مانند بورس کالا و سامانه‌های اقتصادی.