امنیت آسمان ایران چگونه تامین میشود؟

جمهوری اسلامی ایران، قرارداد خرید سامانه موشکی S۳۰۰ را در ۲۵ دسامبر ۲۰۰۷ با روسیه امضا کرد. مفاد این قرارداد شامل تحویل پنج سکوی شلیک (آتشبار) به ارزش حدودی ۸۰۰ میلیون دلار بود اما در سال ۲۰۱۰ رئیس جمهور وقت روسیه «دیمیتری مدودوف» با صدور فرمانی با اشاره به مفاد اجرایی قطعنامه ۱۹۲۹ شورای امنیت سازمان ملل، تحویل سامانه موشکی S۳۰۰ به ایران را ممنوع کرد.

S۳۰۰ چیست؟

سامانه اس- ۳۰۰ روسی

سامانه پدافندی S۳۰۰ یکی از قدرتمندترین سیستم‌های پدافند هوایی در سطح دنیاست. این سامانه در سال ۱۹۷۵ توسط کنسرسیوم «آلماز» که متشکل از چندین شرکت فعال در زمینه طراحی و ساخت تسلیحات نظامی بود، ساخته شد. S۳۰۰ یک سامانه خودکششی است و قابلیت استفاده در تمامی ارتفاع‌ها را دارد و توانایی پیگیری همزمان ۱۰۰ هدف و درگیری همزمان با ۱۲ هدف را دارا می باشد.

آماده‌سازی این سامانه حدود پنج دقیقه طول می‌کشد و موشک های آن از نوع انبارشونده هستند. اس ۳۰۰ چهار نمونه عمده صادراتی دارد که شامل نمونهAntey ۲۵۰۰  و S-۳۰۰PMU و S-۳۰۰PMU۱ و S-۳۰۰PMU۲ است که آخرین مدل سامانه مورد علاقه خریداران در سطح جهان بوده است.

نقش S۳۰۰ در تامین امنیت آسمان کشور/ تولد «باور ۳۷۳» در ایران

پس از تصمیم روسیه برای بر عدم تحویل سامانه «اس ۳۰۰» به ایران، در سال ۲۰۱۰ جمهوری اسلامی ایران تصمیم گرفت تا یک سیستم پدافند موشکی قوی در تراز اس-۳۰۰ اما به طور صد در صد داخلی طراحی و تولید کند که نتیجه این تلاش، ساخت سامانه داخلی «باور ۳۷۳» بود؛ سامانه‌ای که به S۳۰۰ ایرانی معروف شده است.

هرچند از S۳۰۰ ایرانی اطلاعات دقیقی به دلیل طبقه‌بندی اطلاعاتی آن موجود نیست، اما آنچه در رژه امسال نیروهای مسلح مشاهده شده، حاکی از آن است که حداقل از لحاظ ظاهری تفاوت چندانی میان این دو سامانه وجود ندارد.

نگاهی به هم‌خانواده‌های «باور ۳۷۳» در ایران

اما با نگاهی به دیگر سامانه‌های دفاع هوایی کشور می‌توان به این نکته پی برد که این تنها اس ۳۰۰ نیست که می‌تواند امنیت آسمان ایران را تأمین کند؛ انبوهی از زنجیره‌های متعدد پدافندی نیز هستند که این هدف مهم و راهبردی را حاصل می‌کنند.

یکی از مهمترین اصول برای حفظ قدرت پدافندی در آسمان، هماهنگی کامل میان تمام اجزای یک شبکه پدافندی است. برای کشف و رصد آسمان کشور باید میان دیدبان‌ها، سایت های راداری و سایت‌های شناسایی الکترونیک برای شناسایی یک هدف متخاصم، هماهنگی کامل برقرار باشد تا شناخت از هدف هرچه بیشتر باشد. در جمهوری اسلامی ایران پس از تأسیس قرارگاه پدافند هوایی خاتم‌الانبیاء (ص)، مسأله «شبکه یکپارچه پدافندی» در میان فرماندهان و صاحبنظران این حوزه مطرح شد؛ هدفی که امروز حاصل شده و این شبکه یکپارچه، شامل طیف گسترده‌ای از حلقه‌های به هم پیوسته در تمام نیروهای مسلح و حتی سازمان بسیج است.

سامانه بومی طبس-۱

در کنار این شبکه به هم پیوسته و هماهنگ، انبوه سامانه های پدافندی متنوع نیز باعث ایجاد یک دژ مستحکم هوایی برای ایران اسلامی شده است. سامانه‌های موشکی «هاگ، راپیر، FM-۸۰»، سامانه‌های بهینه‌سازی شده داخلی «شلمچه» و «مرصاد»، توپ های ضد هوایی «اورلیکن» و سامانه موشکی برد بلند S-۲۰۰ از جمله توانمندی‌های دفاع هوایی کشورمان در سال‌های اخیر هستند.

به این فهرست باید پدافند هوایی نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را نیز افزود که با در اختیار داشتن سامانه های پدافندی بسیار قوی مانند «تور - ام۱، سامانه بومی طبس، رعد - ۱، رعد- ۲ و سوم خرداد»، حریم امنی را برای تاسیسات مهم کشور از جمله تاسیسات هسته ای فراهم آورده است؛ سامانه‌هایی که با روش‌های مهندسی معکوس و با الگوبرداری از سامانه‌های موفقی چون «بوک ام-۱» طراحی و ساخته شده‌اند.

سامانه بومی رعد-۲

سامانه بومی سوم خرداد

در کنار این سامانه‌های پدافندی موشکی، در نهایت آخرین حلقه و شاید مهمترین حلقه رینگ پدافندی کشور، جنگنده‌های نیروی هوایی هستند که در تمام پایگاه‌های این نیرو به صورت «آلرت» (شیفت ۲۴ ساعته) مستقر هستند تا به محض اعلام تهدید هوایی، در کمترین زمان ممکن برخاسته و هدف متجاوز را رهگیری و در صورت لزوم، منهدم کنند.